Choroby umysłu, które kompletnie zmieniają sposób postrzegania świata

Większość tych chorób może być nabyta – każdemu z nas mogą się przytrafić w przyszłości.

Wyobraźcie sobie, że jesteście w stanie odczuwać swoim ciałem wrażenia fizyczne tylko obserwując je u drugiej osoby, lub że mimo wszelkich dowodów, wydaje się wam, że jesteście martwi. Klasyczna pozycja w literaturze „Człowiek, który pomylił swoją żonę z kapeluszem” opisuje jedno z najdziwniejszych schorzeń, jakie kiedykolwiek odnotowano w historii medycyny, ale to tylko wierzchołek góry lodowej – oto lista najdziwniejszych zaburzeń psychicznych, których doświadcza wąska grupa ludzi na całym świecie.

1. Zespół Cotarda: przekonanie o własnej śmierci

Pan Kowalski ma 65 lat i jest emerytowanym nauczycielem bez historii zaburzeń psychicznych w rodzinie. Coraz częściej zaczyna jednak miewać smutne nastroje. Przestaje odczuwać przyjemność, je oraz śpi mniej i powoli zaczyna się w nim rozwijać poczucie bezwartościowości.

Po jakimś czasie zaczyna mu się wydawać, że jego organy nie pracują, a dom tylko ostatkiem sił utrzymuje się przed kompletnym rozpadem. Po nieudanej próbie samobójczej zaczyna mu się wydawać, że nie żyje.

Pan Kowalski cierpi na chorobę zwaną zespołem Cotarda, lub syndromem chodzących zwłok, który występuje niekiedy w przypadkach ciężkiej depresji. W ponad połowie przypadków pacjent wierzy również, że osiągnął już etap nieśmiertelności.

2. Prozopagnozja: niezdolność do rozpoznawania twarzy

Pisarz i neurolog Oliver Sacks, opisał przypadek człowieka, który „pomylił swoją żonę z kapeluszem” w książce wydanej pod takim dokładnie tytułem. Bohater opowieści cierpiał z powodu schorzenia zwanego prozopagnozją lub agnozją twarzy. Sam neurolog, autor dzieła, również cierpiał z powodu umiarkowanej odmiany tego stanu.

W zależności od tego, jak ciężki jest dany przypadek osoba może mieć trudności z rozpoznawaniem twarzy bliskich osób, rozróżnieniem pomiędzy nieznanymi osobami w tłumie lub wręcz rozróżnieniem twarzy od obiektów. Niektóre osoby mogą nie rozpoznawać nawet samych siebie w lustrze!

Schorzenie wywołane jest zwykle przez udar, ale aż 2,5% ludzi może się z nim urodzić.

3. Synesteza lustrzana – ekstremalna empatia

Zaburzenie objawia się w tym, że chory odczuwa się dokładnie to samo, co się obserwuje – widząc ludzi, którzy się przytulają również odczuwa jakby sam był przytulany, widząc że dzieje się komuś krzywda, odczuwa ból w tych samych miejscach co osoba oglądana, a nawet widząc osoby, które coś jedzą, odczuwa w ustach jedzenie.

Takie efekty wywołuje rzadka choroba zwana synestezją lustrzaną, która sprawia, że jesteśmy w stanie fizycznie odczuwać to samo co inni ludzie w otoczeniu. Choć z chorobą można się urodzić większość osób doświadcza schorzenia po udarze lub amputacji kończyn (prowadząc do odczuwania kończyny fantomowej). Pierwszy przypadek tego schorzenia odnotowano w 2005 roku.

4. Zespół Capgrasa – moi bliscy nie są tym samymi osobami

Po urodzeniu dziecka trzydziestosześcioletnia kobieta nabiera przekonania, że jej syn oraz pozostali członkowie rodziny zostali podmienieni na zupełnie obcych, choć identycznie wyglądających oszustów. Złudzenie utrzymywało się u kobiety przez 5 lat, w tym czasie lekarze próbowali różnych metod leczenia. Dopiero terapia elektrowstrząsami spowodowała ustąpienie objawów.

Kobieta cierpiała na tzw. złudzenie lub zespół Capgrasa, w którym chory uważa, że bliskie osoby zostały zastąpione przez oszustów, roboty lub cudzoziemców. Zazwyczaj występuje u pacjentów ze schizofrenią paranoidalną, lecz również u osób z uszkodzeniem mózgu lub demencją. Schorzenie dotyka częściej kobiety niż mężczyzn (w stosunku 3:2).

5. Zespół obcej ręki

Osiemdziesięcioletnia kobieta doznaje udaru, po odzyskaniu świadomości po sześciu tygodniach stwierdza, że jej ręka nie należy do niej. Jest przekonana, że kończyna należy do jej brata, który był obecny, gdy doznała udaru. Dlaczego czuje się w ten sposób? Ponieważ ręka nie robi tego, co właścicielka chciałaby z nią robić.

Jest to przypadek zespołu obcej ręki, rzadkiej choroby neurologicznej, gdzie ruch kończyny odbywa się bez kontroli właściciela, co sprawia, że pacjenci czują, że nie należy ona do nich. Zdarza się, że chory sięga po jakiś przedmiot „obcą” ręką, a drugą sam się powstrzymuje. Stan ten może być spowodowany zerwaniem połączenia pomiędzy obydwiema półkulami mózgu, ale może też się zdarzyć po udarze lub na skutek innego uszkodzenia mózgu. Jak na razie zanotowano jedynie około 40 przypadków zespołu obcej ręki.

6. Zespół nieuwagi stronnej – widzisz tylko połowę świata

Kolejnym z nietypowych skutków udaru może być utrudnienie w dostrzeganiu obiektów w przestrzeni, na skutek uszkodzenia jednej z półkul mózgu. Objawia się to tym, że np.  pacjent zjada tylko połowę posiłku znajdującego się na talerzu, nawet jeśli nadal jest głodny lub widzi tylko połowę tarczy zegara.

Uszkodzenie jednej z półkul mózgu może owocować utratą świadomości na temat przestrzeni na przeciw uszkodzonej półkuli. Osoba cierpiąca na to schorzenie nie może już dostrzec ani przetwarzać informacji na temat części świata.

7. Afantazja – brak wyobraźni

Sześćdziesięciopięcioletni mężczyzna po zabiegu angioplastyki wieńcowej utracił nagle zdolność przywoływania w głowie obrazów rzeczy. Jak donosił nie był w stanie wyobrazić sobie żadnych obrazów, pomimo faktu, że zazwyczaj na standardowych testach percepcji wzrokowej, wyobraźni i pamięci nie miał z tym problemu.

Niemożność wizualizacji odbiera nam dostęp do wyobraźni i zamyka drogę naszym wspomnieniom. Szacuje się że około 2,5 % populacji może cierpieć na tę przypadłość. Choć nie uznano jeszcze schorzenia jako choroby neurologicznej, naukowcy nazywają zjawisko „afantazją”.

8. Syndrom jerozolimski – siła świętych miejsc

Młody mężczyzna przybywa z Niemiec do Jerozolimy, aby studiować w szkole religijnej. Po kilku miesiącach doznaje epizodu psychotycznego w Bazylice Grobu Świętego – w miejscu domniemanej śmierci i zmartwychwstania Jezusa.

Mężczyzna cierpiał z powodu syndromu jerozolimskiego, zjawiska, w którym odwiedzający święte miasta pielgrzymi, doświadczają urojeń religijnych i psychotycznych oraz często utożsamiają się z osobami biblijnymi.

Na syndrom zapadają pielgrzymi już od czasów średniowiecza. W 2000 roku izraelscy psychiatrzy poinformowali, że w latach 1980-1993 aż 1200 turystów zostało odesłanych do centrum zdrowia z ciężkim syndromem jerozolimskim. Rocznie syndrom ten dotyka około 200 osób, głównie mężczyzn w wieku 20-30 lat. Problem przeważnie ustępuje po opuszczeniu miasta.

9. Syndrom eksplodującej głowy

Jest to rzadki stan, gdy ludzie słyszą głośny huk, niczym eksplodująca bomba, wystrzał, lub jakiś inny ogłuszający hałas, który wydaje się pochodzić z ich głowy. Czasami eksplozji może towarzyszyć światło. Eksplozja nie powoduje bólu, obrzęku ani żadnych dolegliwości fizycznych.

Eksperci nie wiedzą, czym jest to spowodowany syndrom eksplodującej głowy, jedynak wydaje się, że stres i zmęczenie mogą odgrywać istotną rolę. Nie wiadomo jak powszechne jest zaburzenie, niektóre badania sugerują, że może być częste wśród studentów.

10. Syndrom obcego akcentu

Obywatelka Irlandii w średnim wieku po doświadczeniu udaru straciła mowę. Po jakimś czasie jej stan poprawił się na tyle, że z powrotem zaczęła mówić, jednak nie wiadomo dlaczego… z francuskim akcentem, mimo iż całe życie spędziła w swoim ojczystym kraju.

Kobieta doświadczyła zespołu obcego akcentu, rzadkiego zaburzenia mowy, występującego zwykle przez udar. Istnieją też doniesienia o zaburzeniu powstałym w wyniku urazu, choroby psychicznej, a nawet rozwijających się spontanicznie. Pomiędzy 1941 a 2009 rokiem odnotowano 62 przypadki tej choroby.