Fałszywe wiadomości mogą tworzyć fałszywe wspomnienia

Fałszywe wiadomości są coraz groźniejsze. Mózgi wyborców mogą tworzyć fałszywe wspomnienia po obejrzeniu sfabrykowanych informacji. Zwłaszcza jeśli te historie są zgodne z ich przekonaniami politycznymi.

Fałszywe wiadomości – jak manipuluje nami polityka?

Badanie zostało przeprowadzone w tygodniu poprzedzającym referendum w 2018 r. w sprawie legalizacji aborcji w Irlandii. Jednak naukowcy sugerują, że fałszywe wiadomości mogą mieć podobne skutki w innych kontekstach.

– W bardzo emocjonalnych, partyzanckich konkursach politycznych, takich jak wybory prezydenckie w USA w 2020 r., wyborcy mogą „pamiętać’ całkowicie sfabrykowane wiadomości – mówi główna autorka badania, Gillian Murphy z University College Cork. – Prawdopodobnie w szczególności pamiętają skandale, które obniżają wiarygodność kandydata – dodaje badaczka.

Fałszywe wiadomości – jak zbadać ich wpływ?

– Badanie jest nowatorskie, ponieważ analizuje dezinformację i fałszywe wspomnienia związane z referendum w realnym świecie – wyjaśnia Murphy.

Ona i jej koledzy, w tym wiodąca badaczka pamięci Elizabeth Loftus z University of California w Irvine, zrekrutowali 3 140 uprawnionych wyborców online. Zapytali ich, czy i jak planują głosować w referendum.

Następnie eksperymentatorzy przedstawili każdemu uczestnikowi sześć doniesień prasowych, z których dwa były wymyślonymi historiami. Przedstawiały one działaczy po obu stronach barykady, angażujących się w zachowania nielegalne lub kontrowersyjne. Po przeczytaniu każdej historii uczestnicy odpowiadali na pytanie, czy słyszeli o wydarzeniu przedstawionym wcześniej w historii. Jeśli tak, to zgłaszali, czy mają o tym szczególne wspomnienia.

W dalszym etapie naukowcy poinformowali uprawnionych do głosowania, że niektóre z przeczytanych przez nich historii zostały sfabrykowane. Zaprosili też uczestników do zidentyfikowania raportów, które uważali za fałszywe. Na koniec uczestnicy wykonali test oceniający sprawność ich procesów poznawczych.

Fałszywe wiadomości są groźniejsze niż myślimy

Prawie połowa respondentów zgłosiła, że pamięta co najmniej jedno z wymyślonych wydarzeń. Co więcej, wielu z nich przypomniało sobie bogate szczegóły dotyczące sfabrykowanej wiadomości! Osoby opowiadające się za legalizacją aborcji częściej pamiętały fałsz dotyczący przeciwników referendum. Przeciwnicy legalizacji częściej pamiętali kłamstwo na temat zwolenników. Wielu uczestnikom nie udało się ponownie przeanalizować swojej pamięci, nawet po dowiedzeniu się, że niektóre informacje mogą być fikcyjne. Kilku uczestników opowiedziało szczegóły, których nie zawierały fałszywe wiadomości!

– To pokazuje łatwość, z jaką możemy indukować te całkowicie sfabrykowane wspomnienia, pomimo podejrzeń wyborców, a nawet pomimo wyraźnego ostrzeżenia, że mogły zostać pokazane właśnie fałszywe wiadomości – ocenia Murphy.

Uczestnicy, którzy uzyskali niższy wynik w teście sprawności procesów poznawczych, nie byli bardziej podatni na tworzenie fałszywych wspomnień niż osoby o wyższych wynikach. Jednak osoby o niskim wyniku częściej zapamiętywały fałszywe historie, które były zgodne z ich własnymi opiniami. Odkrycie to sugeruje, że osoby o wyższych zdolnościach poznawczych mogą częściej kwestionować tak swoje uprzedzenia osobiste, jak i źródła wiadomości – zauważają naukowcy.

Co dalej z wpływem fałszywych wiadomości?

Inni współpracownicy przy projekcie to Rebecca Hofstein Grady i Linda J. Levine z UC Irvine oraz Ciara Greene z University College Dublin. Naukowcy twierdzą, że planują rozszerzyć to badanie, badając wpływ fałszywych wspomnień związanych z referendum w sprawie Brexitu i ruchem #MeToo.

Loftus mówi, że zrozumienie psychologicznych skutków tworzenia fałszywych wiadomości jest niezwykle ważne. Zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że wyrafinowana technologia ułatwia tworzenie nie tylko fałszywych raportów i obrazów, ale także fałszywych filmów.

– Ludzie będą działać na podstawie swoich fałszywych wspomnień i często będzie trudno ich przekonać, że fałszywe wiadomości naprawdę są fałszywe – mówi Loftus. – W jaki sposób możemy pomóc ludziom uniknąć bycia wprowadzanym w błąd, skoro fałszywe wiadomości są coraz bardziej przekonujące? Jest to problem, w którym właśnie badacze z dziedziny psychologii mogą mieć najwięcej do sprawdzenia – podsumowuje Loftus.

Na podstawie: NeuroscienceNews