Isaac Newton i Kamień Filozoficzny

John Maynard Keynes, brytyjski ekonomista, który zdobył większość prac Newtona dotyczących alchemii, głosił, że „Newton nie był pierwszym w epoce rozumu, ale ostatnim z magików”.

Twórca współczesnej fizyki prócz akademickiej nauki w tajemnicy praktykował alchemię – jego przepis na stworzenie kamienia filozoficznego odnaleziono w odkrytym niedawno XVIIwiecznym manuskrypcie.

Nauka oraz magia to dwie odmienne i sprzeczne ze sobą logiki, jednak rozróżnienie to pojawiło się stosunkowo niedawno. Przez wieki te dwie dziedziny szły ze sobą ramię w ramię. Większość pionierów nauki miało związki nie tylko z akademickim nauczaniem, lecz również alchemią, okultyzmem oraz mistyką.

Przykładem może być Isaac Newton będący autorem wielu prac, które można określić jako okultystyczne, o czym z pewnością nikt wam nie powie na lekcjach fizyki.

Nad upublicznieniem jednej z nich pracuje obecnie organizacja Chemical Heritage Foundation z Filadelfii. Siedemnastowieczny dokument został w lutym tego roku zakupiony przez fundację z rąk prywatnego kolekcjonera. Obecnie trwają prace nad rozszyfrowaniem i digitalizacją dokumentu, który Newton napisał prawdopodobnie w okolicach 1675 roku.

Rękopis składający się z ośmiu stron zawiera cytaty z ulubionych alchemików Newtona, m.in. amerykańskiego pisarza George’a Starkey (1628-1665). Cytowane przez Newtona dzieło „Rdzeń Alchemii” zostało opublikowane pod pseudonimem Eirenaeus Philalethes (spokojny miłośnik prawdy).

Newton chciał odtworzyć procesy opisane przez alchemika i podobnie jak pokolenia przed nim stworzyć mechanizm przemiany ołowiu w złoto. Teraz współcześni naukowcy próbują poznać szczegóły tego tajemniczego procesu.

Nie jest to jednak łatwe zadanie – parający się alchemią naukowcy, w obawie przed karami za prowadzenie badań, starali się szyfrować swoje odkrycia, zostawiając zamiast jasnych informacji jedynie wskazówki, zapisy graficzne oraz stosując kody.

„Choć nie ma dowodów na to, że Newton opracował rtęć filozoficzną, manuskrypt pomoże zrozumieć, w jaki sposób interpretował alchemiczne receptury. Dokument podkreśla również fakt, że Newton – ojciec współczesnej fizyki i współtwórca rachunku różniczkowego, był pod ogromnym wpływem pracy alchemików” skomentował zawartość dokumentu William Newman z Indiana University.

Jak zauważyli redaktorzy magazynu National Geographic „Newton w ciągu swojego życia napisał ponad milion słów o alchemii, wierząc w to, że stosując starożytną wiedzę, lepiej pojmie naturę materii”.

Alchemia stanowi ważny element tradycji filozoficznej różnych kultur na całym świecie. Jej celem było stworzenie złota z innych – mniej szlachetnych metali m.in. ołowiu, za pomocą procesów oczyszczania, doskonalenia i przemiany. Aby to osiągnąć, alchemicy poszukiwali kamienia filozoficznego – substancji zdolnej do dokonania transmutacji.

Manuskrypt autorstwa Newtona podaje przepis na stworzenie „rtęci mądrości” (Sophic merkury) – substancji stanowiącej zdaniem alchemików główny składnik kamienia filozoficznego. Newton przepisał odręcznie formułę z tekstu amerykańskiego alchemika George’a Starkeya, nie ma jednak dowodów na to, że faktycznie udało mu się odnieść sukces, przeprowadzając eksperyment.

Alchemia była dość popularną i dobrze udokumentowaną dziedziną wiedzy. Pobudzała wyobraźnię wielu naukowców, którzy inspirowani jej założeniami starali się rozwiązywać zagadki przyrody. Podobnie było w przypadku Newtona. Pracując nad zagadnieniami fizyki, w ukryciu studiował alchemiczne receptury, i jak wynika z jego zapisków, posiadał w tej materii znaczną wiedzę.

Niestety wiele z jego prac na ten temat spłonęło w czasie pożaru, do jakiego doszło w pracowni naukowca. Te zaś które przetrwały były przez wiele lat zakazane – naukowcom groziły kary za przeprowadzanie badań określonych mianem okultystycznych.

Obawy przed opracowaniem formuły kamienia filozoficznego wypływały nie tylko z pobudek naukowych – brytyjska monarchia obawiała się możliwości zachwiania systemu monetarnego w przypadku wynalezienia substancji pozwalającej na wytwarzanie cennego kruszcu.