Dysleksja co to jest i jak można ją przezwyciężyć
Dysleksja nie jest wyłącznie problemem rozwojowym występującym u dzieci, nie wynika z problemów aparatu wzroku oraz można ją przezwyciężyć. Problem dotyka aż jedną na pięć osób, często jednak pozostaje niezdiagnozowana aż do wieku dorosłego, przysparzając dyslektykowi sporo utrudnień i frustracji.
Dysleksja nie wynika z lenistwa czy złych metod nauczania, lecz odmiennego funkcjonowania poszczególnych partii w mózgu, odpowiedzialnych za logiczną interpretację znaków. Pośród wielu różnych odmian dysleksji najogólniej można scharakteryzować ją jako trudności występujące przy czytaniu.
W podobny sposób widzą tekst dyslektycy. Trudności z rozpoznawaniem podobnych liter niezwykle utrudniają czytanie.
Osoby z dysleksją postrzegają litery nieco inaczej– wybrakowane, pozbawione ich charakterystycznych cech, które pozwalają na natychmiastowe rozpoznanie słowa.
To powoduje, że aby przeczytać wyraz dyslektyk musi najpierw prawidłowo rozpoznać każdą literkę i dopiero z nich złożyć wyraz, co znacznie wydłuża czas potrzebny na przeczytanie tekstu.
Czcionka ilustrująca, w jaki sposób postrzegają litery osoby z dysleksją. Autor: Dan Britton
Co może pomóc
Pomocna w przezwyciężeniu trudności może być specjalna czcionka, zaprojektowana w taki sposób, aby czynić czytanie „prostsze i przyjemniejsze dla osób z dysleksją”. Czcionka jest wyposażona w szereg cech typograficznych, które mają utrudniać obracanie lub zmienianie kolejności literek podczas czytania – grubsze dolne linie, pełniejsze brzuszki, zróżnicowane ogonki i pionowe linie.
Dzięki temu litery, które do tej pory wyglądały bardzo podobnie, zyskują swoje indywidualne cechy, pomagając mózgowi je rozpoznać i prawidłowo umiejscowić w wyrazie. Zaprojektowana przez holenderskiego designera Christiana Boera „Dyslexie” po raz pierwszy pojawiła się w 2011 roku i przez niektórych została okrzyknięta rewolucyjną.
Problemy powstają, gdy w tekście pojawiają się podobne litery. Część liter w alfabecie zbudowana jest na tej samej podstawie.
Niektóre litery wyglądają jak inne po odwróceniu, co również może być mylące dla dyslektyków.
Font Dyslexie modyfikuje kształt liter tak, aby różniły się one od siebie możliwie jak najmocniej.
Co jednak ciekawe, problemy z rozpoznawaniem znaków często zanikają, jeśli przestawimy się na inny język, zwłaszcza taki, który posługuje się odmiennym literami lub zupełnie innym systemem zapisu.
Według ostatnich badań na temat dysleksji, przeprowadzonych na Uniwersytecie w Hong Kongu, zaburzenia występujące u angielskojęzycznych dyslektyków są zupełnie inne niż u mówiących po chińsku. Możliwe więc, że gdyby przestawić się na inny alfabet zaburzenia nie grałyby już tak istotnej roli u tych osób.
To tłumaczyłoby również, dlaczego osoby z dysleksją są dobre w programowaniu komputerowym, które wymaga przecież bardzo precyzyjnego posługiwania się językiem szyfrującym. Wnioski, jakie wysunęli naukowcy, mówią, że dysleksja rozwija się inaczej w mózgu dziecka w zależności od tego, czy uczyło się czytać po angielsku, czy po chińsku.
„Nasze odkrycie daje neurobiologiczne wskazówki na temat samych przyczyn dysleksji”.
Na czym polega więc różnica? Jak twierdzą naukowcy czytanie języka angielskiego oraz innych opartych na alfabecie, wymaga innych umiejętności niż w przypadku chińskiego języka, który w mniejszym stopniu opiera się na znakach zgłoskowych, stosując znaki definiujące już całe słowa.
„Nauka czytania jest niezwykle potrzebna, jednak tak naprawdę nie jest naturalna” komentują w swojej pracy naukowcy. „Kiedy mózg orientuje się względem różnych systemów zapisu, napotyka na różne problemy – angielskojęzyczne dzieci uczą się składać zgłoski w wyrazy, podczas gdy chińskie poznają setki symboli”.
Naukowcy sugerują więc specyficzne terapie dla zróżnicowanych językowo dyslektyków, które uwzględniałyby te różnice: anglojęzyczni dyslektycy powinni uczyć się czytać, skupiając się bardziej na dźwiękach, natomiast chińscy powinni pracować bardziej nad poprawianiem możliwości pamięci.
Istnieje jednak możliwość, że anglojęzyczni dyslektycy mogą być lepsi w czytaniu i pisaniu po chińsku i odwrotnie. Nauczanie dzieci obydwu języków na raz może być kolejnym sposobem na wspieranie zdolności pisania i czytania ze zrozumieniem.
