To nie jest mój mąż! Zespół Capgrasa – fascynujące zaburzenie neuropsychologiczne

Zaburzenia z grupy DMS, czyli urojeniowych zespołów błędnej identyfikacji, od lat stanowią przedmiot zainteresowania neurologów i psychiatrów. Jednym z lepiej poznanych jest zespół Capgrasa. Dotyczy on ludzi, żyjących w przekonaniu, że ich bliscy zostali… podmienieni.

 

Pierwsze przypadki zespołu Capgrasa

Termin „zespół Capgrasa” bierze się od nazwiska francuskiego psychiatry, Josepha Capgrasa, który jako pierwszy opisał przypadek tego typu urojeń. W 1923 roku opublikował opis przypadku klinicznego kobiety, która uważała, że wszyscy jej bliscy zostali zamienieni przez sobowtórów. Wbrew pozorom, od tamtej pory nie opisano zbyt wielu przypadków występowania tego zespołu. Jednym z bardziej znanych, jest pochodzący z lat 90. opis pewnej starszej kobiety, której lekarze wydali dość specyficzną diagnozę. Po tym, jak powróciła ze szpitala psychiatrycznego, utrzymywała, że jej mąż został zastąpiony przez sobowtóra. Traktowała go jako zupełnie obcą osobę. Co ciekawe, rozpoznawała jednak innych członków rodziny.

Skąd się biorą urojenia?

Ze względu na rzadkie występowanie zespołu Capgrasa, naukowcy do dziś zastanawiają się nad jego etiologią. Powszechnie uważa się, że to zerwanie specyficznego połączenia między korą mózgową, a układem limbicznym. Wszystkie osoby dotknięte zespołem Capgrasa, zachowują jasną świadomość. Przeważnie ich sceptycyzm co do tożsamości bliskich nie obejmuje całej rodziny, a jedynie jedną lub kilka osób – resztę rozpoznają bez trudu. Mimo tłumaczeń lekarzy są przekonani o swojej racji, wskazując na istniejące według nich odmienności, w mimice czy sposobie chodzenia „oszusta” i prawdziwego członka rodziny. U wielu osób następuje także depersonalizacja, a więc objawom może towarzyszyć nawet zaprzeczanie własnej tożsamości.

Choroby ryzyka

Jest co najmniej kilka chorób, które mogą grozić pojawieniem się zespołu Capgrasa u pacjenta. Choć przeważnie chorzy nie mają zaburzeń percepcyjnych czy pamięciowych, a lekarze uważają raczej, że u podstaw schorzenia leży defekt mechanizmu zaprzeczania, nie zawsze są to osoby w pełni zdrowe „organicznie”. Zespół Capgrasa spotykany jest między innymi wśród pacjentów z padaczką skroniową, schizofrenią paranoidalną, miażdżycą, stanami gorączkowymi oraz po uszkodzeniu prawej półkuli mózgu. Na szczęście, są to bardzo rzadkie przypadki. W przypadku leczenia stosuje się leki przeciwpsychotyczne i specjalnie dobraną psychoterapię.

 

 

Na podstawie:

Steuden, M Zaburzenia rozpoznawania twarzy i zaburzenia pokrewne. W: Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin, 1992.