Czy można zobaczyć cień rzucany przez Ziemię?
W zasadzie każdego wieczoru!
Pas Wenus widziany z Punta Medano w Argentynie. Zdjęcie: Sebastián Guillermaz
Jest to jedno z najbardziej powszechnych i równie powszechnie ignorowanych zjawisk możliwych do zaobserwowana na niebie. Większość z was na pewno już kiedyś go zaobserwowała, nie wiedząc, że jest to cień naszej planety!
Kojarzycie to fioletowo-szare pasmo, które pojawia się wzdłuż wschodniego horyzontu tuż po zajściu słońca?
Zwykle wydaje nam się, że to jakaś chmura lub coś w rodzaju mgły – nic podobnego. To ciemne pasmo, które wkrótce pochłonie blaknące niebo, to nic innego tylko cień rzucany przez naszą własną planetę!
Zaraz, zaraz, ale przecież cień musi być rzucany na coś?
Zgadza się – w przypadku tak dużych obiektów jak planety jedyną powierzchnią, która znajduje się wystarczająco blisko żeby położyć na niej cień, jest atmosfera.
Każdego dnia przed wschodem lub po zachodzie słońca możecie zaobserwować szerokie niebiesko-szare pasmo otaczające powoli horyzont, po przeciwnej stronie niż znajduje się słońce (podczas zachodu słońca cień pojawia się na wschodzie, a na 30 minut przed wschodem powinniście zobaczyć cień na zachodzie).
Cień Ziemi rozciąga się na około 1,4 milionów km i podobnie jak cała ziemia jest zakrzywiony.
Nad cieniem na całej jego długości pojawiać się może również delikatna różowa poświata zwana Pasem Wenus.
Chociaż nie wiemy, kto pierwszy użył tego terminu, to prawdopodobnie odnosi się on do magicznego naszyjnika noszonego na piersiach przez grecką boginię, która ubierała go wieczorem.
Pas powstaje w wyższych partiach atmosfery oświetlonej przez odbicie wschodzącego lub zachodzącego światła, które jest czerwonawe.
Staje się takim ze względu na dłuższą drogę przebytą przez światło w atmosferze podczas wschodu lub zachodu Słońca. Z punktu widzenia obserwatora czerwone światło bezpośrednio oświetla małe cząstki w niskiej atmosferze po przeciwnej stronie nieba, niż znajduje się Słońce; to światło dla obserwatora przyjmuje różowy odcień.
Gdy Słońce znajduje się zaledwie 2 ° poniżej horyzontu (około 8 do 10 minut po zachodzie słońca) Pas Wenus jest najjaśniejszym i najbardziej kolorowy. Gdy Słońce zanurza się na -5 ° cień rośnie wzwyż, staje się bardziej rozproszony, a Pas Wenus zaczyna zanikać. Jakieś 25 minut po zachodzie słońca cień stapia się z błękitem zmierzchu i znika.
Jeśli chcecie zobaczyć cień Ziemi w jego najbardziej spektakularnej odsłonie zarezerwujcie sobie miejsce przy oknie przy następnym locie samolotem. Widziany przez czyste, suche powietrze z wysokości około 10 km cień wygląda złowieszczo ciemno i ma znacznie ostrzejsze krawędzie niż widziany z naziemnych obserwacji.
Jeśli zastanowimy się nad tym chwile to dojdziemy do wniosku, że noc na ziemi jest de facto cieniem – w nocy powierzchnia połowy planety znajduje się w swoim własnym cieniu.
Zdjęcie: NASA
Cień widziany przy zaćmieniu księżyca
Cień Ziemi rozprzestrzenia się na tak odległą przestrzeń, że może dosięgnąć księżyca. Tym dokładnie jest zaćmienie księżyca – to księżyc znajdujący się w cieniu Ziemi.
Gdy Słońce, Ziemia i Księżyc są ustawione na jednej linii, z Ziemią między słońcem i księżycem, cień Ziemi pada na twarz Księżyca. Obserwując z ziemi zjawisko, możemy dostrzec cień stopniowo zmieniający jasny kolor księżyca na ciemno.
Z powierzchni ziemi możemy obserwować to zjawisko zwykle dwa lub więcej razy w roku. Niektóre zaćmienia są całkowite, niektóre tylko częściowo, inne są subtelnym rodzajem zaćmienia zwanego półcieniowym.
