Niesamowity wszechświat

Teleskop Hubble’a od czasu rozpoczęcia obserwacji nieba dosłownie zrewolucjonizował astronomię oraz fizykę. Mimo tego wiele z aspektów naszego wszechświata pozostaje dla nas niezrozumiała…

Oto kilka z najbardziej spektakularnych i zadziwiających odkryć, jakich dokonaliśmy w przeciągu 25 lat misji Hubble.

Światło – jest najszybszą „rzeczą” w kosmosie, wędrując przez wszechświat z prędkością:

• 300 000 km na sekundę (jest to jedna sekunda świetlna),
• 9,5 bilionów km w ciągu roku (rok świetlny)

Oznacza to, że:

•  jedna jednostka astronomiczna (miara określająca odległość z Ziemi od Słońca) licząca 150 milionów km, równa jest 8 minutom świetlnym (w jednej godzinie świetlnej jest 60 minut),
• nasz układ słoneczny rozciąga się na odległość liczącą około 10 godzin świetlnych.

To z kolei oznacza to, że słońce potrzebuje:

• 18 milisekund na podróż z Londynu do Nowego Jorku,
• 0,13 sekundy, aby okrążyć Ziemię wokół równika,
• 1,4 sekundy na podróż z Księżyca na Ziemię,
• 4,15 godziny podróży ze Słońca na Neptun, najbardziej odległej planety w naszym Układzie Słonecznym,
• 0,8 roku do podróży z Ziemi na obłok Oorta, który wyznacza granicę naszego układu słonecznego,
• 3 900 lat świetlnych podróż do VY Canis Majoris ze słońca,
• 6500 lat świetlnych, aby dotrzeć do mgławicy Kraba,
• 100 000 lat aby odbyć podróż przez całą rozpiętość Drogi Mlecznej,
• 2, 5 mln lat do nas od naszej najbliższej sąsiadującej galaktyki Andromedy,
• 65 milionów lat świetlnych by dotrzeć do Gromady Galaktyk w gwiazdozbiorze Pieca
• oraz 93 miliardów lat, aby dotrzeć do krawędzi „widzialnego” wszechświata.

Jeśli te liczby dalej wydają się wam abstrakcyjne, pomyślcie o tym w ten sposób:

Sonda Cassini podróżowała z Ziemi sześć lat i dziewięć miesięcy, by dotrzeć do Saturna.

Sondy Voyager zostały wystrzelone w 1970 roku i od tego czasu nieprzerwanie mkną przed siebie – nadal nie opuściły naszego układu słonecznego.

Światło słońca potrzebuje pełnych 8 minut aby dotrzeć do nas na Ziemię, 5,5 godziny potrzebuje aby dotrzeć do Plutona oraz pełnych 26 000 lat świetlnych aby dotrzeć do Sagittarius A* – czarnej dziury położonej w centrum naszej galaktyki.

Carina Nebula

To jeden z najbardziej znanych obecnie regionów formowania się gwiazd. Carina Nebula leży jakieś 6500 (lub więcej) lat świetlnych od Ziemi. Jest to nie tylko jedno z najjaśniejszych i najpiękniejszych miejsc w galaktyce, liczy ponad 100 lat świetlnych długości, co czyni ją jedną z największych mgławic znalezionych w granicach Drogi Mlecznej.

Mgławica Orzeł

Określana również jako Messier 16, M16 lub NGC 6611. Znajduje się ona około 7000 lat świetlnych od Ziemi.

Kolumna pyłu (widoczna na zdjęciu po lewej stronie) mierzy około 9, 5 lat świetlnych długości. Jest to ponad dwukrotna odległość między słońcem a Proxima Centauri, naszą najbliższą sąsiednią gwiazdą.

Drugim wyróżnionym na zdjęciu elementem są Filary stworzenia.

Filary Stworzenia

Składające się głównie z zimnego wodoru cząsteczkowego obszary filarów są miejscem aktywnego formowania się gwiazd w naszej galaktyce (a raczej były … więcej o tym poniżej). Pojedynczy filar liczy co najmniej 4 lata świetlne długości lub przekładając na ziemskie jednostki miary – 37’759’690’653’698 kilometrów.

Z naszej perspektywy filary są w trakcie dynamicznych procesów formowania się gwiazd, tymczasem w rzeczywistości przestały istnieć w takim kształcie jaki widzimy już jakieś 2 tysiące lat temu na skutek fali uderzeniowej wybuchającej supernowej!

Odległość, która dzieli nas od nich jest jednak tam wielka, że światło tego zniszczenia nie dotrze do nas przez najbliższy tysiąc lat. Patrzymy dosłownie na ich widok sprzed 7 tysięcy lat!

Galaktyka Sombrero

Znana jest również jako NGC 4594 lub M104. Nazwę zawdzięcza podobieństwu do ronda meksykańskiego kapelusza. To przepiękne zjawisko znajduje się 28 milionów lat świetlnych od Ziemi. W swoich granicach zawiera około 2000 gromad kulistych, czyli skupisk gwiazd. Jest to około 10 raz więcej niż Droga Mleczna. Każda z gromad posiada w sobie tysiące gwiazd.

Podczas gdy Droga Mleczna liczy sobie około 100 000 lat świetlnych długości, Sombrero stanowi zaledwie fragment tej długości – około 60 tysięcy lat świetlnych z jednego końca do drugiego.

W bezchmurną noc można dostrzec na niebie od 2’000 do 2’500 gwiazd.

Używając teleskopów, dowiedzieliśmy się, że Droga Mleczna to skupisko około 100-400 milionów gwiazd, z których jedną jest nasze słońce. Przypuszcza się, że w całym kosmosie są setki milionów galaktyk, a całkowita ilość gwiazd to 10^22.

Każda z gwiazd jaką widzicie na nocnym niebie jest większa i jaśniejsza od naszego słońca!

Tylko kilka gwiazd widocznych z Ziemi ma podobną wielkość i jasność do słońca. W astronomii tradycyjnie jasność obserwowana wyrażana jest w wielkościach gwiazdowych (magnitudo). Wyróżnia się 8 klas jasności, słońce należy do klasy V, klasy niższe są rzadko używane.

Na koniec ciekawostka – oto gdzie znajduje się nasz układ słoneczny w obrębie Drogi Mlecznej!

Nasza Galaktyka jest najprawdopodobniej galaktyką spiralną z poprzeczką. Składa się z kilku ramion: Strzelca, Łabędzia, Perseusza i Krzyża oraz mniejszych Oriona, Bliskiego i Dalekiego Raminia Trzech Kiloparseków. Układ słoneczny wraz z Ziemią znajdują się w ramieniu Oriona.