Osobowość typu A: co ją charakteryzuje?

Psychologowie wyróżniają wiele typologii osobowości. Popularne są koncepcje PEN Hansa Eysencka (charakteryzujące człowieka pod kątem jego neurotyczności, psychotyczności i ekstrawersji), czy znana wielu pasjonatom umysłu Wielka Piątka Costy i McRae’a, która zakłada obecność pięciu wymiarów. Ostatnio często spotykamy w mediach i literaturze typologię osobowości ABCD. Na czym polega pierwszy jej rodzaj – osobowość typu A – i jak z nią żyć?

Osobowość typu A – serce woła stop

Trudno wskazać jednego autora koncepcji osobowości ABCD – wszystko wskazuje na to, że to fuzja prac i wniosków wielu naukowców w dziedzinie zdrowia. Badali oni związki między osobowością człowieka a rodzajami schorzeń, które przy danych cechach i zachowaniach mogą stanowić ryzyko dla tej jednostki. Za osobowość A odpowiada typ, który związany jest z podatnością na choroby układu krążenia. Jako pierwszy terminu tego użył Wiliam Osler. Według badań, ryzyko wystąpienia choroby serca jest aż dwukrotnie większe u osób, które żyją w dużym pośpiechu oraz cechujących się perfekcjonizmem. Do odkrycia tego dotarli kardiolodzy: M. Friedmann i R. Rosemann, którzy właśnie takie zachowania najczęściej obserwowali u ludzi, którzy trafiali do ich kliniki z zawałem serca. Odwrotnym przypadkiem jest osobowość typu B, która nie posiada tych cech – i dobrze dostosowuje się do warunków życia danej osoby.

Jak wygląda osobowość typu A?

Osoby charakteryzujące się osobowością A najczęściej żyją w ciągłym pośpiechu. Wiele rzeczy starają się robić naraz, jednocześnie ciągle myśląc o tym, co mają jeszcze do zrobienia w najbliższej przyszłości. Nie akceptują opóźnień i niedociągnięć: budzi to ich stres i gniew. Niestety przekłada się to na stosunki osobowości typu A z innymi ludźmi: wymaga bowiem ona wiele nie tylko od siebie, ale i od innych. Często towarzyszy temu niechęć, nieufność, a w skrajnych przypadkach nawet wrogość wobec innych. Osobowość typu A nastawiona jest przede wszystkim na rywalizację i współzawodnictwo – i trudno jej współpracować z innymi. Warto zwrócić również uwagę na częste zachowania osób charakteryzujących się tym typem: często są bardzo aktywne, chodzą po pokoju, gestykulują i wybuchają bez powodu. Mięśnie twarzy są napięte, dłonie – zaciśnięte w pięści. Osobowość typu A często przerywa innym, nie potrafi odpocząć, a kiedy już jest do tego zmuszona – czuje wyrzuty sumienia.

Jak walczyć z własnym zachowaniem?

Ze swoimi nawykami i zachowaniami można – i trzeba – walczyć. Choć Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne nie wspomina szczegółowo o osobowości typu A , a jedynie wymienia charakterystyczne jej cechy w raportach dotyczących chorób psychosomatycznych, psychologowie często przyznają, że do ich gabinetów trafiają przepracowani, sfrustrowani i zmęczeni pracownicy korporacji, którzy w młodym wieku zaczynają mieć problemy z układem krążenia. Psychoterapia często polecana osobom z typem osobowości A to terapia poznawczo-behawioralna, która uczy korekcji uciążliwych zachowań i kontrolowania własnych negatywnych emocji. Dzięki temu osobowość typu A może wreszcie odpocząć i nareszcie cieszyć się życiem – i odpoczynkiem!

Na podstawie:

Miśkowiec, D. , Kwarta, P. , Witusik, A. ., & Pietras, T. (2013). Wzór zachowania typu A jako predyktor choroby niedokrwiennej serca-czy wciąż aktualny problem. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 22(2).

Kubat M. (2018). Osobowość A, B, C i D. Repozytorium WUP, Łódź, 2018.