Gdy w głowie mieszka wiele Ja… Czym jest osobowość wieloraka?

Osobowość mnoga, zwana też wieloraką, od dawna fascynuje psychiatrów i psychologów. Jak w rzeczywistości wygląda to zaburzenie? Kogo może dotyczyć osobowość wieloraka?

Po czym rozpoznać osobowość wieloraką?

Dysocjacyjne zaburzenie osobowości w postaci osobowości mnogiej jest jednym z najcięższych znanych zaburzeń psychicznych. Charakteryzuje je występowanie u danej osoby dwóch lub więcej osobowości, niezależnych od siebie – mogą być one świadome obecności pozostałych bądź nie. Osobowości chorego żyją własnym życiem: co jakiś czas jedna z nich przejmuje kontrolę nad działaniami człowieka, po czym następuje wymiana. Niekiedy odbywa się to w tak dziwny sposób, że osobom zdrowym trudno jest zrozumieć funkcjonowanie chorego. Niegdyś tłumaczono osobowość wieloraką opętaniem przez duchy lub transem. Obecnie, wiedza specjalistów na ten temat znacznie się rozszerzyła. Niestety wraz z nią, nastąpił także wzrost liczby wystawionych diagnoz – okazuje się, że nie jest to wcale tak rzadkie schorzenie psychiczne, jak dotąd myślano.

Skąd się bierze osobowość wieloraka?

Osoby, które cierpią na osobowość mnogą, często przytaczają specjalistom relacje o ciężkich nadużyciach fizycznych lub seksualnych, jakie wydarzyły się w ich dzieciństwie. Charakteryzują je także objawy podobne do syndromu pourazowego: flashbacki z traumatycznych przeżyć, koszmary senne. Niekiedy same stają się agresywne i wrogie, najczęściej tylko w niektórych „osobowościach”.

Traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa lub bliższej przeszłości były udziałem aż 97% badanych z osobowością wieloraką! Najczęściej było to wykorzystywanie seksualne, ale i wymyślne tortury: przypalanie żelazkiem, kopanie, nacinanie żyletkami, związywanie, zakopywanie w ziemi. Niekiedy drastyczne wydarzenia były przez dziecko jedynie obserwowane, na przykład w czasie wojny, lub kiedy przydarzyły się bliskiemu członkowi rodziny. Psychika, nie mogąc znieść stresu, stosuje autohipnozę i mechanizm ten włącza się następnie w każdej sytuacji stresowej. Autohipnoza wykształca cały złożony, alternatywny konstrukt Ja. Doprowadza to w efekcie do osobowości wielorakiej.

Jak leczyć osobowość wieloraką?

Terapia osobowości mnogiej jest niestety długa oraz żmudna. Jej celem jest integracja wszystkich alternatywnych osobowości w jedną. Najczęściej stosuje się w terapii metodę hipnozy, specjalista stara się też przywrócić zapomniane przez pacjenta wspomnienia i pomóc mu się z nimi pogodzić. Terapia powinna zostać dobrana indywidualnie do potrzeb pacjenta, aby pomóc mu wrócić do pełnej równowagi psychicznej.

 

Na podstawie: Marchwicki P. Osobowość wieloraka. Kryteria diagnostyczne i modele etiologiczne. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 2004. 20: 357-368.