10 najkrócej istniejących państw

Na przestrzeni wieków, granice dzielące poszczególne państwa przesuwały się i zmieniały. W 2017 r. istniało blisko 200 państw. Wiele nie przetrwało próby czasu i zniknęło z powierzchni ziemi z różnorakich powodów. Jednak ich niefortunne starania o niepodległość są warte zapamiętania, zarówno z politycznego, jak i historycznego punktu widzenia.

10. Tanganyika

Dowody istnieją od X wieku, lecz dopiero w 1880 r. rejon został „skolonizowany” przez Niemców, stając się oficjalnie protektoratem w 1891 r. Była to część niemieckiej Afryki Wschodniej, obszar obejmujący dzisiejszą Rwandę, Tanzanię, Burundi i część Mozambiku. Ziemie te miały niemal trzy razy większą powierzchnię niż same Niemcy.

Oficjalną przyczyną zajęcia rejonu przez Niemców, była lokalna rewolta przeciwko niemieckiej firmie kolonizacyjnej, która wybuchła z powodu niemieckiej niechęci do lokalnej konkurencji i rasistowskich tendencji.

Po zakończeniu I Wojny Światowej Wielka Brytania przejęła kontrolę nad krajem w 1920 r., nazywając go Terytorium Tanganyika (inne ziemie należące do Niemieckiej Afryki Wschodniej otrzymała Belgia). Nazwa nowego terytorium została utworzona ze słów w języku Suahili, znaczących „rejs” i „odludzie”, być może w nawiązaniu do jeziora, częściowo mieszczącego się na tym terenie.

W 1962 r. Anglia uznała niepodległość Tanganyiki, podobnie jak innych swoich kolonii wcześniej (czasem nawet nakłaniając je do tego). Jednak nowa republika nie utrzymała się długo, ponieważ jej rząd zdecydował o dołączeniu do Zanzibaru, w celu uformowania kraju, znanego dziś jako Tanzania.

9. Tymczasowy Rząd Hawajów

Po upłynięciu około 100 lat pod rządami monarchii opozycja do tronu Hawajów zbuntowała się, zezłoszczona różnymi kwestiami, które pojawiały się za panowania Króla Davida Kalakaua (Hawaje niedawno zmieniły formę rządów na demokrację, w której hawajski monarcha pełni funkcję ceremonialnej głowy państwa).

Po jego śmierci w 1891 r. siostra Lili’uokalani zastąpiła go jako królowa – była pierwszą kobietą na tronie Hawajów. Nie rządziła jednak długo, została usunięta ze swojej pozycji w wyniku puczu w 1893 r.

Pod przewodnictwem Komitetu Bezpieczeństwa, tajnej organizacji oddanej obaleniu rodzimego rządu Hawajów, rebelianci przejęli kontrolę nad krajem. Ich główną bolączką były próby przywrócenia miejscowych praw przez królową Lili’uokalani, a według nich aneksja Hawajów przez Stany Zjednoczone miała większy sens pod względem ekonomicznym, co nie dziwi, gdyż Komitet składał się głównie z białych biznesmenów i polityków.

Rebelianci otrzymali wsparcie marynarki Stanów Zjednoczonych, stacjonującej na okręcie USS Boston, co z początku uważano za nielegalny ruch, nawet przez amerykańską Izbę Reprezentantów, jednak gdy stało się jasne, że Stany Zjednoczone będą potrzebować portu do uzupełniania paliwa podczas wojny na Pacyfiku, ten fakt został wygodnie przeoczony.

Nowy rząd – Republika Hawajów – został utworzony w 1894 r. Prezydentem tego krótko działającego państwa został Sanford B. Dole, kuzyn założyciela firmy Dole Food Company.

8. Zjednoczone Stany Belgijskie

Seria reform przeprowadzonych przez Świętego Cesarza Rzymskiego Józefa II w belgijskich prowincjach Austriackiej Holandii, z których wiele złamało obowiązujące traktaty, doprowadziła do wybuchu rewolucji w 1789 r. W końcu prowincje zadeklarowały suwerenność państwową, nazwaną Zjednoczonymi Stanami Belgijskimi.

Dwie grupy: konserwatywni Statyści i progresywni Vonckiści, połączyły siły, aby utworzyć rząd i armię. Po zajęciu kilku miast wystosowali swoją deklarację niepodległości w styczniu 1790 r. i przez kilka miesięcy w pewnym stopniu zdołali ją utrzymywać. Jednak nigdy nie zostali uznani przez żadne inne państwo.

Nowopowstałe Stany Zjednoczone Ameryki Północnej były przykładem dla rebeliantów, z Deklaracją Niepodległości i Artykułami Konfederacji służącymi jako podstawa dla belgijskich dokumentów. Jednak przez wewnętrzne spory obu frakcji i podboje Świętego Cesarza Rzymskiego Leopolda II, który objął władzę po śmierci swojego brata w 1790 r., kraj się rozpadł.

Iskra ducha niepodległości tliła się nadal w mieszkańcach tego rejonu. W 1830 r. Belgia zadeklarowała niepodległość i odłączyła się od Holandii podczas Rewolucji Belgijskiej. Jak powiedział kiedyś Nigel Powers: „Istnieją tylko dwie rzeczy na tym świecie, których nie mogę znieść: ludzi bez tolerancji dla innych kultur… i Holendrów”.

7. Królestwo Litewskie

Po uzyskaniu przez Niemców kontroli nad Litwą w wyniku ustaleń Traktatu Brzeskiego w 1918 r. miejscowy rząd chciał utrzymać swój status niepodległego państwa. Niemcy chciały połączyć Litwę z Prusami w jedno większe państwo, tworząc kraj zbliżony strukturą do ZSRR.

Rząd litewski ogłosił niepodległość i zaczął opracowywać plany udobruchania Imperium Niemieckiego, na którego czele stał Kaiser Wilhelm II. Pomimo sprzeciwu sporej części rządu, Taryba (Rada Litwy) wybrała Diuka Wilhelma von Uracha na króla Litwy, przedstawiając mu wniosek elekcyjny, oraz wprowadziła monarchię konstytucyjną (Diuk przyjął imię Mindaugas II).

Świeżo koronowany król nigdy nie postawił stopy w swoim kraju, chociaż spędził jedno lato, ucząc się języka litewskiego, ponieważ był to jeden z wymogów litewskiego wniosku. Dodatkowo Niemcy mieli własne zastrzeżenia, twierdząc, że Litwa nie miała prawa do wyboru własnych przywódców.

I Wojna Światowa miała się ku końcowi i Niemcy zaczęły przychylniej patrzeć na pomysł niepodległego prowincjonalnego rządu na Litwie. 2 listopada 1918 r. Taryba wycofała swoją ofertę i rozwiązała rząd, kończąc tym samym swoją monarchię.

6. Republika Formozy

W następstwie Pierwszej Wojny Chińsko-Japońskiej i Traktatu w Shimonoseki, Japonia uzyskała od Chin kontrolę nad Tajwanem, co rozwścieczyło mieszkańców tej wyspy. W maju 1895 r. Tajwańczycy odseparowali się od Japonii, ogłaszając swoją niepodległość i nazywając swoje nowe państwo Republiką Formozy.

Zebrano armię, a wyspiarze poprzysięgli stawiać czoła Japończykom, jeśli kiedykolwiek odważą się postawić stopę na Tajwanie. Rozesłano wiadomości z prośbami o międzynarodowe poparcie i uznanie ich państwa (Francja wysłała jeden ze swoich okrętów i kilku oficerów na rozmowy z przywódcami republiki). Jednak wsparcie międzynarodowe nigdy nie przyszło, a Formozjanie zostali rozgromieni przez japońskie wojsko w przeciągu kilku miesięcy.

Liu Yongfu, słynny chiński bohater, który walczył z Francuzami w Wietnamie, zdołał utrzymać się wraz ze swoim garnizonem 20 000 ludzi, stacjonujących w okolicach Tainanu, stolicy republiki do października. Gdy zdał sobie sprawę z nieuchronnej porażki, uciekł z miasta, pozostawiając swoich żołnierzy zdezorientowanych.

Udało mu się uniknąć pojmania na brytyjskim statku handlowym (wybuchł mały dyplomatyczny skandal po tym, jak Japończycy weszli na pokład, na próżno szukając Yongfu). Żołnierze złożyli broń i pozwolili Japończykom na wejście do miasta, kończąc tym samym istnienie Republiki Formozy i umożliwiając początek trwającego dekady zagranicznego panowania.

5. Republika Ezo

Pod koniec Wojny Boshin w 1869 r., w której został pokonany shogun Tokugawa, część armii odmówiła poddania się i uciekła na wyspę Ezo, dzisiaj znaną jako Hokkaido.

W jednym z ostatnich przejawów starych zwyczajów stacjonujący tam samurajowie zbuntowali się i ogłosili wyspę suwerennym państwem ludzi oddanych ideałom samurajów. Ich siedzibą była forteca w kształcie gwiazdy, zwana Goryokaku lub „Pentagonem”.

Pomimo uzyskania pewnego dyplomatycznego uznania od Wielkiej Brytanii i Francji, nowopowstałe państwo było zdane na siebie pod względem militarnym, czego skutkiem było pokonanie go przez japoński rząd Meiji, chociaż kilku francuskich dowódców zrzekło się swoich stanowisk, aby pomóc samurajom w walce.

Walki ograniczyły się jedynie do kilku krótkich bitew, z których tylko w jednej republika zadziałała ofensywnie: próbie abordażu nowego pancernika, Kotesku, który niedawno został podarowany Japończykom przez Stany Zjednoczone. Atak nie powiódł się, a republikańscy wojownicy zostali szybko pokonani przez imperialne wojska.

Jednakże przywódca rebelii Enomoto Takeaki tak bardzo zaimponował Japończykom, że oszczędzono mu egzekucji i spędził jedynie cztery lata w więzieniu. Po zwolnieniu dołączył do rządu Meiji, służąc na kilku stanowiskach, w tym jako ambasador w Rosji.

4. Azawad

Chociaż nigdy nie zostało uznane za niepodległe państwo, przez jakiś czas mieszkańcy północnego Mali, obszaru w północnozachodniej części Afryki, w akcie rebelii przeciwko rządowi nazywali te ziemie suwerennym państwem Azawad. Pragnąc narodu w całości wyznającego Islam, oddanego prawu szarijatu, rebelianci przygotowali się dobrze, zarówno ćwiczebnie, jak i zbrojnie.

Pokonali oni rządowe siły w pierwszych potyczkach rewolucji. Zaczynając w kwietniu 2012 r., walki trwały kilka miesięcy, zanim rebelianci utracili swoją ostatnią twierdzę, miasto Ansogo.

Od tej pory rebelianci znani szerzej pod francuskim akronimem MLNA, zgodzili się na nieznaczne respektowanie integralności narodowej Mali oraz rozmawiali z rządem na temat ich niepodległości. Jednak wydaje się mało prawdopodobne, że uda im się wynegocjować uzyskanie własnego państwa, z uwagi na sprzeciw większości międzynarodowego społeczeństwa.

Intensywne walki trwają od miesięcy, zwykle, jako rezultat zauważalnego lekceważenia rebeliantów przez rząd Mali (wojska francuskie nawet włączyły się w walkę z MLNA na początku 2013 r.)

3. Republika Górskiej Armenii

Po pokonaniu przez turecką armię w Wojnie turecko-armeńskiej, rząd Armenii zmuszony był dołączyć do Sowieckiej Rosji (po wcześniejszych atakach ich wojsk), a najeźdźcy otoczyli kraj swoim protektoratem. Jednak Sowieci postanowili scedować część Armenii na rzecz Azerbejdżanu, co rozjuszyło mieszkańców tych obszarów. Na początku 1921 r., zbuntowali się przeciwko Rosjanom, ogłaszając niepodległość .

Opanowali miasto Yerevan oraz przyległe tereny, tworząc jednocześnie swego rodzaju drogę ucieczki dla członków rządu Dashnak i innych intelektualistów, bojących się prześladowań ze strony Sowietów.

Jednak ich sukces nie trwał długo, gdy w niedługim czasie znacznie potężniejsza armia radziecka przybyła i spacyfikowała rebeliantów, znanych jako Armeńska Federacja Rewolucyjna. Rewolucja okazała się jednak częściowo korzystna, gdyż Rosjanie zagwarantowali kontrolę nad ich terytorium rządowi Armenii (aczkolwiek nadal pozostającego częścią ZSRR).

2. Republika Demokratyczna Jemenu

W Jemenie wybuchła wojna domowa, pomiędzy stanami północnym i południowym, gdy Ali Salim al-Beidh, były vice prezydent Republiki Jemenu, udał się do południowego miasta Aden w Sierpniu 1993 r. z listą skarg, na które chciał znaleźć rozwiązanie.

Po rozpętaniu bitwy z udziałem czołgów w kwietniu 1994 r., której inicjator pozostaje kwestią dyskusyjną, reprezentanci południowych stanów dokonali secesji, mianując się Republiką Demokratyczną Jemenu kilka dni później. Nazwy tej nie należy mylić z Ludowo-Demokratyczną Republiką Jemenu, 23-letnim krajem istniejącym na terenach południowej połowy Jemenu.

W obawie przed konfliktem na dużą skalę, Rada Bezpieczeństwa ONZ zażądała zawieszenia broni, jak również krótkiego okna czasowego na zbadanie sytuacji (nie powstrzymało to jednak walk).

Wojna domowa trwała nieco ponad miesiąc. Północne siły zmiażdżyły opór południowców i zajęły Aden 7 lipca 1994 r., kończąc tym samym rebelię. Północ zaoferowała amnestię swoim braciom z Południa, aby sprowadzić ich z powrotem do kraju – gest, który w większej mierze okazał się skuteczny.

1. Ukraina Karpacka

Utworzona w południowo-wschodniej części Ukrainy, Ukraina Karpacka zadeklarowała swoją niepodległość 15 marca 1939 r. W dużej mierze mające symboliczny charakter stworzenie tego kraju przez rząd Wołoszyna miało miejsce dzień po tym, jak Słowacja ogłosiła swoją niepodległość. Działając szybko, udało im się zaprojektować flagę i pieczęć stanową, jak również opracować hymn narodowy, wszystko w jeden dzień.

Podobnie jak Hitler, przywódcy Węgier, które sąsiadowały z Ukrainą Karpacką, również myśleli o poszerzeniu granic swojego kraju i najechali na nowopowstałe państwo dzień później.

Członkowie rządu Ukrainy Karpackiej, w obawie przed śmiercią uciekli z kraju, który dopiero co stworzyli. Państwo zostało rozwiązane i nigdy nie zostało przywrócone, a jego tereny po II Wojnie Światowej wchłonęła Rosja.