Dlaczego dziewczynki wybierają lalki a chłopcy samochodziki?

Wbrew teoriom nie jest to związane tylko i wyłącznie ze wzorcami kulturowymi. W eksperymentach na małpach potwierdziły się preferencje płciowe dla wybranych przedmiotów – samce wolą bawić się samochodzikami, podczas gdy samice wybierały lalki – i ich społeczności nie miały żadnego wpływu na ten wybór.

Badania na małpach przeprowadzone w latach 2002-2008 na dwóch gatunkach zwierząt, mocno potwierdzają biologiczne preferencje do konkretnych zabawek. Społeczność naukową od dawna nurtuje pytanie, w jaki sposób biologia kształtuje nasze płciowe wybory – dlaczego chłopcy wolą samochodziki a dziewczynki lalki?

Najnowsze badania sugerują, że to ekspozycja na hormony w czasie życia płodowego powoduje preferencje w wyborze zabawek, które ujawniają się wkrótce po przyjściu na świat. Pozostaje jednak pytanie, dlaczego ewolucja stworzyła taki mechanizm – czy po to, by od najmłodszych lat przygotowywać nas do spełnienia głęboko zakorzenionych w ewolucji płciowych ról?

W badaniach z 2009 roku psycholodzy z Texas A&M University wykazali istnienie korelacji pomiędzy poziomem testosteronu u trzy i czteromiesięcznych chłopców z czasem oglądania typowo chłopięcych zabawek – samochodzików w porównaniu z lalkami (skupienie badano przy użyciu urządzeń śledzących ruchy oczu). Poziom ekspozycji w życiu płodowym także korelował z wizualnym zainteresowaniem zabawkami dla chłopców (poziom wystawienia na hormony badano z kolei za pomocą współczynnika digit ratio, czyli długości palca wskazującego i serdecznego.

 

Chłopcy z męskim wynikiem digit ratio wykazywali większe zainteresowanie wizualne na widok piłki niż lalki. Co najciekawsze zainteresowanie tymi przedmiotami pojawia się na bardzo wczesnym etapie życia prawdopodobnie, zanim jakiekolwiek wzorce zachowań zostaną socjalizowane.

Kolejnym badaniem, które wykazywało na hormonalne czynniki w wyborze zabawek były prace brytyjskiego zespołu badającego dziewczynki z wrodzonym przerostem nadnerczy. Schorzenie to pojawia się na skutek doświadczania wysokiego poziomu męskich hormonów płciowych – androgenów w łonie matki. Okazało się, że dzieci te wybierały typowo męskie zabawki.

Dlaczego jednak hormony miałyby faworyzować jakiś rodzaj przedmiotów? Teoretycznie takie zabawki zachęcają do bardziej energicznej aktywności, której chłopcy są ewolucyjnie zaprogramowani poszukiwać. Jednak badania z 2009 roku wykazały, że zainteresowanie takimi zabawkami pojawia się o wiele wcześniej, niż dzieci zaczynają się nimi faktycznie bawić. Zaledwie 3-miesięczni chłopcy już kierują swoje oczy w stronę zabawek związanych tradycyjnie z ich płcią.

Biorąc pod uwagę, że na tym etapie życia dzieci nie mają jeszcze fizycznych zdolności, aby się nimi bawić, badania sugerują, że chłopięce lub dziewczęce preferencje nie są zależne od aktywności fizycznej, jaką zabawa danym przedmiotem generuje.

Dyskusja jednak trwa nadal. W kolejnych badaniach, tym razem na grupie 19-miesięcznych dzieci, obserwowano poziom aktywności, jaki pojawia się podczas zabawy samochodzikami w porównaniu do zabawy lalkami. Jak się okazało, zabawa samochodzikami wcale nie generowała u chłopców większej aktywności fizycznej. Dzieci z wyższym poziomem testosteronu faktycznie wykazywały się większą aktywnością ruchową w porównaniu z chłopcami o niższym poziomie, nie miało to jednak związku z w tym, jaką zabawką akurat się bawili.

Jeśli to nie większa aktywność zachęca, by sięgnąć po zabawkę może po prostu piłki i samochodziki są dla chłopców bardziej interesujące od lalek? Dlaczego ewolucja zaprogramowała takie rozwiązanie? Naukowcy proponują kilka odpowiedzi na to pytanie. Jedna możliwość jest taka, że dziewczynki są ewolucyjnie zaprogramowane do rozpoznawania bodźców społecznych jako bardziej istotnych (zabawa lalkami przypominającymi ludzi), natomiast postrzeganie tych bodźców jest słabsze u chłopców.

Chłopcy tymczasem rozwijają zdolności przestrzennej orientacji. Wiele badań potwierdza, że zarówno u ludzi, jak i naczelnych jest to jedna z głównych męskich cech – zdolność do rotacji umysłowej – czyli do obracania przedmiotów w wyobraźni. Możliwe więc, że zabawa takimi obiektami jak piłka lub kółeczka jest sposobem na dalsze rozwijanie tej umiejętności.

Lepsze zdolności przestrzenne u chłopców prawdopodobnie rozwinęły się ze względu na rolę mężczyzn jako myśliwych. Dobrze rozwinięta umiejętność mentalnej rotacji pozwala również na nawigowanie na dalekie dystanse i zdolność lokalizacji w przestrzeni trójwymiarowej. Taka umiejętność mogła być przydatna przy długodystansowych wyprawach łowieckich.