Dotyk a rozwój mózgu

Dla wcześniaków szpital jest pierwszym domem. Przebywając w inkubatorach, otrzymują specjalistyczną opiekę i doświadczają wrażeń zmysłowych, m.in. są dotykane przez pielęgniarki, słuchają szpitalnych dźwięków. Te wrażenia mogą kształtować sposób, w jaki mózg dziecka będzie odpowiadał na nie później.

Niemowlęta nie widzą jeszcze zbyt dobrze, za to szybko rozwija się u nich zmysł dotyku, który staje się dla malucha pierwszym źródłem informacji o świecie. Dotyk stanowi podstawę komunikacji między dzieckiem a rodzicami i jest niezwykle istotny w pierwszym okresie życia. Zespół naukowców postanowił więc przeanalizować reakcję na bodźce, badając reakcje mózgu na delikatne wrażenia dotykowe we wnętrzach dłoni.

W badaniu wzięło udział 6 wcześniaków urodzonych między 24 a 36 tygodniem ciąży, spędzających w szpitalu średnio 28 dni po narodzeniu. Kolejna grupa 55 urodzonych w prawidłowym terminie dzieci została przebadana w 3 dni po narodzeniu.

W przypadku dzieci urodzonych w prawidłowym terminie pojawiała się bardzo silna reakcja na stymulowanie dłoni, podczas gdy u wcześniaków reakcja mózgu była o wiele słabsza. To jednak nie koniec – naukowcy podzielili również doznania, których wcześniaki doświadczają podczas pobytu w szpitalu, na pozytywne oraz negatywne.

Dzieci, które otrzymywały więcej pozytywnych bodźców dotykowych, takich jak karmienie piersią, bezpośredni dotyk skóry matki lub masaż, wykazywały się silniejszą odpowiedzią mózgu na stymulację dłoni niż te wcześniaki, które doświadczyły tego dotyku mniej. Co jednak niepokojące dzieci, które doświadczyły więcej negatywnych doznań, takich jak obijanie pięt, zastrzyki czy odklejanie taśmy od skóry, wykazały się tendencją do zmniejszonej odpowiedzi mózgu.

Co najsmutniejsze, aż jedna trzecia wcześniaków biorących udział w badaniu nie otrzymała żadnych pozytywnych bodźców dotykowych w okresie przebywania w szpitalu. W czasie pomiędzy przedwczesnymi narodzinami a badaniem wcześniaki doświadczały średnio 4 pozytywnych doświadczeń dotykowych, podczas gdy liczba aplikowanych im negatywnych wrażeń stanowiła blisko 32 epizody.

Badanie wykazuje jednak nie bezpośrednie skutki, a jedynie powiązania między tymi dwoma czynnikami. Oznacza to, że naukowcy nie mogą z całą pewnością stwierdzić, że to właśnie doświadczane wrażenia dotykowe (pozytywne lub negatywne) są bezpośrednio odpowiedzialne za występującą różnicę w reakcjach mózgu. Możliwe jednak, że to właśnie doświadczane w pierwszych dniach życia bodźce dotykowe wytwarzają w naszym mózgu wzorzec odpowiedzi neurologicznych.

Niestety często w przypadku wcześniaków rodzice nie mają możliwości pełnienia opieki rodzicielskiej nad swoimi maluchami przez cały czas. Lekarze i pielęgniarki dostarczają profesjonalnego serwisu medycznego, warto jednak by rodzice lub specjaliści medyczni zadbali o równowagę pozytywnych i negatywnych doznań dotykowych, dając najmniejszymi i najsłabszym pacjentom szansę na lepszy start w życiu.