Przełomowe odkrycia naukowe 2014 roku

Czołowy amerykański magazyn naukowy „Science” opublikował niedawno listę największych, najbardziej przełomowych odkryć ubiegłego roku, z różnych dyscyplin. Każde z nich może otworzyć przed ludzkością nowe, nieznane dotąd możliwości rozwojowe, a więc przyjrzyjmy się im z bliska…

1. Astrofizyka – lądowanie na komecie

Pierwsze miejsce to misja sondy kosmicznej Rosetta wystrzelonej przez Europejską Agencję Kosmiczną. Sonda opuściła lądownik na powierzchnię komety Czuriumow-Gierasimienko i pobrała próbki z jej powierzchni. Okazało się, że cząsteczki wody znalezione na komecie, mają inny skład izotopowy niż te w ziemskich morzach. Jest to sprzeczne z hipotezą, jakoby komety dostarczyły wodę na Ziemię! Rosetta wciąż jest na orbicie komety, naukowcy spodziewają się więc po tej misji dużo więcej niespodzianek, gdyż kometa z każdym dniem zbliża się do powierzchni Słońca.

2. Robotyka – mechaniczne roje

Ten rok należy w dużej mierze do osiągnieć w dziedzinie robotyki, kilka niezależnych zespołów badawczych skonstruowało prototypy robotów współpracujących ze sobą jak roje owadów np. mrówek. Na Harvardzie opracowano rój, zaprojektowany na wzór termitów, które potrafią organizować się i współpracować samodzielnie – bez nadzoru człowieka.

3. Biologia – ewolucja dinozaurów

O latających dinozaurach, które dały początek ptakom, każdy z nas słyszał, jednak dopiero w tym roku naukowcom udało się dostarczyć wystarczających wyjaśnień na temat tego procesu. Naukowcy ustalili, że pióra pojawiały się u dinozaurów kilkukrotnie i to na długo zanim pierwsze ptaki wzbiły się w powietrze. Z porównawczych badań skamieniałości badacze wysunęli również wniosek, że dinozaury, które dały początek ptakom ewoluowały do coraz mniejszych osobników z coraz lżejszymi kośćmi.

4. Medycyna – lek na starość

Dwa amerykańskie zespoły naukowe opublikowały prace dowodzące, że młoda krew odwraca proces starzenia się u dojrzałych osobników tego samego gatunku. Przełomowe eksperymenty zostały jak na razie przeprowadzone na myszach, w jego wyniku odmłodzone zostały mięśnie i mózgi badanych osobników. Znaczenie tego odkrycia może pomóc ludzkości w wynalezieniu leku na alzheimera i inne choroby wieku starczego wynikające z niewydolności układu krążenia.

5. Informatyka – procesor jak ludzki mózg

Grupa badawcze z IBM-u zaprezentowała w tym roku pierwszy prototyp komputera, który przetwarza informacje wzorując się na sposobie w jaki robi to ludzki mózg – tworząc neurony. Takiego rodzaju procesory mogą okazać się o wiele skuteczniejsze w rozpoznawaniu mowy, twarzy i obrazów. Procesor TrueNorth ma zaprogramowane „neurony” oraz „synaps”, na razie jednak daleko mu do szybkości ludzkiego umysłu. Z czasem firma planuje połączyć stworzone procesory w większą sieć.

6. Medycyna – lek na cukrzycę

Badacze z Uniwersytetu Harvard dokonali pierwszego kroku na drodze do poszukiwań leku na cukrzycę – skłonili ludzkie komórki macierzyste, by rozwinęły się w komórki beta produkujące insulinę. Następnie wyhodowane komórki wszczepione myszom pomogły wyleczyć się gryzoniom z cukrzycy! Na razie wynaleziono więc jedynie lek dla myszy. Badania będą jednak kontynuowane by mogły zostać zastosowane również na ludziach.

7. Paleontologia – najstarsze malowidła naścienne

Do tej pory najstarsze malowidła jaskiniowe znajdowały się we Francji, datowane na 35 do 40 tysięcy lat. Malowidła z polinezyjskiej wyspy Sulawesi zostały odkryte ponad 60 lat temu, jednak dopiero w ubiegłym roku zespół badaczy z australijskiego uniwersytetu w Queensland ocenił ich autentyczny wiek. Okazało się, że malowidła pochodzą z podobnego okresu co te europejskie, co zadaje kłam dotychczasowym europocentrycznym interpretacjom historii rozwoju człowieka.

8. Neurobiologia – manipulowanie wspomnieniami

Instytut Technologiczny w Massachusetts oraz japoński instytut RIKEN, przeprowadziły badania na myszach, w których badacze nauczyli się manipulować wspomnieniami u zwierząt. Technika nazywana jest optogenetyką i polega na łączeniu za pomocą światła przeżytych doświadczeń z emocjami. Naukowcom udało się tym sposobem odwrócić złe skojarzenia myszy dotyczące elektrowstrząsów tak, aby nie wiązały się już one ze strachem.

9. Genetyka – dodatkowe litery kodu genetycznego

Zapis DNA opiera się na czterech podstawowych „literach” czyli związkach zasad azotowych, które określają biologiczne cechu organizmu. W ubiegłym roku do tego podstawowego zestawu udało się dodać dwie kolejne „litery”, rozszerzając tym samym zakres możliwości kształtowania białek i aminokwasów! Dzięki temu będziemy w stanie tworzyć w warunkach laboratoryjnych nowe organizmy – sztuczne życie, według własnego zamysłu. Jeszcze kilak lat temu tego rodzaju eksperymenty traktowano jako science fiction, ubiegłoroczne odkrycia otwierają natomiast drogę do kształtowania życia zupełnie nowych organizmów.

10. Astronautyka – Cube Sat

Mikrosatelity podbijają kosmos. Ważące niewiele ponad kilogram sześciany stają się alternatywą dla dużych i kosztownych satelitów ziemskich. Kiedyś używane do uczenia inżynierii kosmicznej na uczelniach, teraz są coraz częściej wykorzystywane do poważnych zadań w przestrzeni kosmicznej. Ich prostota oraz niska cena pozwalają na wysłanie większej liczby mini satelitów w kosmos przy niewielkim koszcie. W tym roku w kosmos powędrowało aż 75 takich satelitów.