Szopka Bożonarodzeniowa – historia, ciekawostki

Szopka bożonarodzeniowa – garść informacji

Tradycja tworzenia szopek wywodzi się z Włoch, a konkretnie z Asyżu, gdzie św. Franciszek, z okazji wigilii Bożego Narodzenia zorganizował w 1223 roku pierwszą na świecie żywą szopkę. Została ona umiejscowiona w Greccio, w grocie niedaleko klasztoru. Znajdował się tam naturalnej wielkości żłóbek, zwierzęta, oraz ludzie odgrywający role świętej Rodziny. Dzięki temu św. Franciszek zamierzał przybliżyć mieszkańcom tajemnicę Narodzenia Chrystusa.

Początkowo szopki powstawały przy zakonach franciszkańskich, lecz z czasem tradycja ich budowy rozpowszechniła się na cały świat.

Wśród współczesnych szopek możemy znaleźć zarówno szopki z tradycyjnymi figurkami, instalacje ruchome, stajenki, w których znajdują się żywe zwierzęta, jak również całe przedstawienia historii betlejemskiej odgrywane przez ludzi. Coraz częściej przy budowie szopek wplata się w nie jakiś element regionalny czy historyczny, co sprawia, że są ciekawym źródłem informacji o miejscu, w którym się znajdują.

Szopki, które warto obejrzeć

Twórcy od lat prześcigają się w tym, by stworzyć największą i najpiękniejszą szopkę na świecie. By je zobaczyć, warto wybrać się m.in. do:

• Watykanu na plac Św. Piotra. Co więcej, będąc już w Rzymie, warto odwiedzić Muzeum Szopek, znajdujące się w podziemiach kościoła Dei Ss. Quirico e Giulitta. Znajdują się tam szopki z całego świata (również nasze, krakowskie).
• Jindřichův Hradec w Czechach. Składa się z 1400 figurek i wpisana została do Księgi Rekordów Guinessa.
• Sao Paio de Oleiros, w północnej Portugalii.

Wyjątkowe szopki w Polsce

Najpopularniejsze szopki bożonarodzeniowe w Polsce, które warto zobaczyć, znajdują się w:

• Bazylice w Panewnikach,
• Poznaniu u Ojców Franciszkanów przy pl. Bernardyńskim,
• Wambierzycach w Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej Królowej rodzin. Można spotkać informacje, jakoby znajdowała się tam najstarsza ruchoma szopka w europie.
• kościele Najświętszej Marii Panny we Wrocławiu. Jest to przepiękna szopka, która przypadnie do gustu w szczególności dzieciom, ponieważ znajdują się tam również postaci z bajek, zabawki a nawet kolejka elektryczna!

Ciekawostki

Ile ludzi, tyle pomysłów na szopki. A dobry pomysł plus konsekwentne wykonanie prowadzi nieraz do stworzenia dzieła przyciągającego obserwatorów z najdalszych zakątków kraju i świata. Tak się stało w przypadku konstrukcji wykonanej przez włoskiego kolejarza Mario Andreoli. Budowę szopki na zboczu góry rozpoczął w latach sześćdziesiątych, dodając do niej rok w rok coraz to nowe elementy. Obecnie jest to ponad 300 postaci, które oświetla 17 tysięcy lampek choinkowych! Tym oto sposobem, jeśli chodzi o wykorzystaną powierzchnię, to instalacja w Manaroli jest największą szopką bożonarodzeniową na świecie!

Żywe szopki

Co więcej, we Włoszech niezwykle popularne są tzw. “żywe szopki”, czyli przedstawienia sceny narodzin Jezusa z udziałem ludzi i zwierząt. Biorą w nich udział mieszkańcy miasteczek, w których dana szopka się znajduje. Są to często duże przedsięwzięcia, w których udział bierze nawet 500 osób! Najsłynniejsza żywa szopka odbywa się w Equi Terme. Ponadto, warte uwagi żywe szopki możemy zobaczyć w San Biaggio, niedaleko Mantui, w Montefiore Conca ( zapierająca dech w piersiach inscenizacja w otoczeniu skał i grot). W miejscowości Genga znajduje się jedna z największych szopek, z 300 aktorami, pośród jaskiń i grot. Nie można zapomnieć o wspomnianym na początku artykułu Greccio i pierwszej żywej szopce we Włoszech zainicjowanej przez świętego Franciszka. Jest jednak inscenizacja, której nie można w tym zestawieniu pominąć, mianowicie żywa szopka w Sassi di Matera. Jeśli ktoś chociaż raz widział na własne oczy to przepięknie miasto wykute w skale, to może sobie wyobrazić, jak niezwykła musi być żywa szopka w takiej scenerii. Co więcej, miasto to bardzo przypomina uliczki starożytnej Jerozolimy, zatem obserwujący inscenizację czują się nielamże, jakby na własnej skórze doświadczali cudu narodzin Chrystusa. Warte obejrzenia żywe szopki znajdują się również w Morcone, Vaccheria, Pietrelcina, Alberobello, Tricase, Crispiano, Castanea delle Furie, Custonaci.

Żywe szopki w Polsce

W Polsce również możemy być świadkami rekonstrukcji narodzin Jezusa, a to za sprawą największego w kraju „Żywego Betlejem” w Głuszycy na placu przy kościele Chrystusa Króla. Na obszarze niemalże jednego hektara znajduje się kilkadziesiąt chatek, w których ludzie biorący udział w inscenizacji pokazują rzeczywistość i prawdziwe życie w Betlejem w czasach Chrystusowych.

Nie można również nie wspomnieć o “Żywej Szopce przy Franciszkańskiej” w Krakowie. Żywa szopka przy bazylice pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu to przedstawienie Świętej Rodziny w towarzystwie zwierząt oraz wspólne kolędowanie, oglądanie jasełek, czyli prawdziwe, duchowe przeżywanie okresu Narodzenia Pańskiego.

Po co żywe szopki

Po pierwsze, w ten sposób angażuje się mieszkańców, buduje się wspólnotę w danej miejscowości. Ludzie robiąc coś wspólnie, zaczynają czuć magię Bożego Narodzenia i dostrzegać, o co w tym czasie tak naprawdę chodzi. Tym samym dochodzimy do drugiego elementu, czyli ewangelizacji. Osoby biorące udział w tym wydarzeniu niejako głoszą w ten sposób Jezusa, a dotarcie do świadomości odbiorcy patrzącego na żywe sceny jest skuteczniejsze.

Własna szopka

Tak, jak my nie wyobrażamy sobie Świąt bez choinki, tak we Włoszech nie ma Bożego Narodzenia bez szopki. Co ciekawe, zwyczaj ten już od kilkunastu lat zaczyna powoli wchodzić w nasze polskie świętowanie narodzin Jezusa. Wspólne tworzenie stajenki betlejemskiej integruje domowników, a jej ostateczny wygląd przypomina im o prawdziwym znaczeniu wartości rodziny. Budowa szopki to również doskonały sposób na przybliżenie dzieciom historii Narodzenia Pańskiego.

Figurki do szopki

Figury do szopki można kupić m.in. w sklepach z dewocjonaliami oraz bożonarodzeniowych jarmarkach. Dostępne są zarówno całe zestawy,jak i pojedyncze elementy. Figurki są różnej wielkości, od drobnych, kilkucentymetrowych aż do figur w naturalnym rozmiarze osiągających nawet 180 cm. Można zaopatrzyć się od razu w cały zestaw figurek lub na początek zainwestować w postaci Maryi, Józefa i Dzieciątka Jezus, a następnie co roku dokupywać kolejne postaci, zwierzęta i elementy wystroju szopki. Skompletowana przez lata szopka będzie cudowną pamiątką i dumą kolejnych pokoleń rodziny.

Trzeba pamiętać, że choć szopkę można przygotować już początkiem grudnia, to figurkę Dzieciątka Jezus kładziemy na żłóbek dopiero w nocy z 24 na 25 grudnia, a figurki Trzech Króli szóstego stycznia.

Szopka, jako symbol Narodzenia Chrystusa jest symbolem jedności rodziny, ma przypominać o jej największych wartościach: wzajemnej trosce, miłości, szacunku i pomocy. Niech zwyczaj wspólnego tworzenia szopki stanie się naszą coroczną tradycją!