10 oznak bycia psychopatą

W filmach i książkach psychopaci zazwyczaj są przedstawiani, jako zimnokrwiści mordercy i gwałciciele lub po prostu zło wcielone.

Chociaż faktycznie wielu z nich to właśnie takie osoby, to nie każdy psychopata musi od razu być niebezpiecznym zabójcą. Część z nich wiedzie normalne życie i ma normalną pracę.

Oto lista 10 cech osób, mających skłonności do bycia psychopatą.

10. Aspołeczne zaburzenia osobowości

„Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych – Piąta Edycja” (DSM-5) to oficjalny przewodnik używany przez psychiatrów i psychologów do diagnozowania przypadków zaburzeń u pacjentów. Psychopatia nie jest w nim uwzględniona.

Podczas gdy jest uznawana, jako cecha osobowości, oceniana przez psychologów rozmaitymi testami osobowości, psychopatia nie jest oficjalną diagnozą stawianą pacjentowi. Zamiast tego, najbardziej zbliżoną diagnozą bywa aspołeczne zaburzenie osobowości, które przewodnik przypisuje psychopatom.

„Aspołeczne zaburzenie osobowości” uważa się za właściwy termin naukowy, a „Psychopata”, jako termin nieformalny. Taką diagnozę można jednak postawić dopiero osobom od 18 roku życia.
Dzieje się tak, ponieważ specjaliści od zdrowia psychicznego często dość optymistycznie podchodzą do zachowań dzieci. Stopień rozwoju dziecka, jego osobowość i temperament zmieniają się w trakcie dorastania. Powszechnie uważa się, że problematyczne zachowania dzieci można skutecznie wyleczyć dzięki wczesnym interwencjom.

Istnieje jednak dziecięca wersja antyspołecznego zaburzenia osobowości, zwana „zaburzeniem zachowania”. Nie wszystkie dzieci z takim zaburzeniem wykształcają antyspołeczne tendencje w dorosłym życiu. Kryteria diagnozy zaburzenia zachowania są raczej ogólnikowe, co może skutkować przypisaniem takiego zaburzenia zwykłemu buntującemu się nastolatkowi.

Jednakże, jeśli dziecko przejawia wiele wyraźnych symptomów zaburzeń zachowania w młodym wieku, prawdopodobieństwo wystąpienia u niego aspołecznych zaburzeń osobowości i tendencji psychopatycznych wzrasta.

9. Niskie pobudzenie fizjologiczne

Ciekawostka: przypadłość ma wpływ nie tylko na zachowanie i sposoby myślenia, ale również na fizjologię. Psychopaci w niższym stopniu reagują na stymulanty niż inni, czyli, innymi słowy, mają niższy poziom pobudzenia fizjologicznego.

Przykładowo, w przypadku przerażenia czy zdenerwowania, lub pierwszej randki, można zacząć się pocić, drżeć czy ciężko oddychać. Serce może zacząć szybciej bić, a na skórze może pojawić się gęsia skórka.

To wszystko to normalne fizjologiczne reakcje na stres, tak, jakby ciało chciało oznajmić o ewentualnym niebezpieczeństwie. Psychopaci na ogół nie doznają tego typu reakcji fizjologicznych.

Rytm serca jest u nich wolniejszy, mają niższe ciśnienie krwi i temperaturę ciała. Ta niska pobudliwość powiązana jest z kilkoma zachowaniami i cechami psychopatycznymi, takimi jak brak emocji czy strachu.

8. Brak empatii i wyrzutów sumienia

Według DSM-5, brak skruchy i empatii w stosunku do innych jest jednym z kryteriów diagnostycznych aspołecznego zaburzenia osobowości. Empatia to zdolność rozumienia doświadczeń drugiego człowieka z jego perspektywy i postawienia się na jej miejscu.

Psychopaci mają tendencje do bycia skupionymi na sobie i mają problem ze zrozumieniem czyjejś perspektywy. Często lekceważą potrzeby, przekonania i bezpieczeństwo innych ludzi. Mogą również naruszać ich prawa, zwłaszcza prawo do posiadania.

Często nie odczuwają również skruchy lub winy za popełnione przez nich czyny. Są obojętni na złe traktowanie ludzi i usprawiedliwiają swoje złe zachowania.

Na przykład, psychopaci mogą tłumaczyć kradzież, mówiąc, że ofiara kradzieży zasługuje na to, bo zostawiła swoją własność niepilnowaną. Lub też może być oszustem i usprawiedliwiać swoje działania mówiąc, że ofiara jest głupia i łatwowierna, więc zasłużyła na to, aby być oszukaną.

7. Torturowanie i zabijanie zwierząt

Mimo iż znęcanie się nad zwierzętami nie jest symptomem aspołecznego zaburzenia osobowości, jest symptomem zaburzenia zachowania (zaburzenie dziecięce). Jest również czynnikiem ryzyka, łączonym z wykształceniem u dzieci aspołecznego zaburzenia osobowości w dorosłym życiu.

Zabijanie zwierząt nie zawsze jest jednak oznaką patologii. Dzieci spędzające dużo czasu na dworze mogą brać udział w zabijaniu mrówek, robaków, kijanek, żab i innych małych zwierząt czy insektów dla zabawy, podobnie jak dorośli łowiący ryby czy polujący na zwierzynę.

Istotne jest rozróżnienie czynności, które kulturowo są normalne i właściwe od tych niewłaściwych. Nawet jeśli ktoś zabija zwierzęta dla sportu, na przykład łowiąc ryby, nie będzie to od razu wskazywało na nienormalne czy psychopatyczne zachowanie, ponieważ takie aktywności są relatywnie normalne i akceptowane w społeczeństwie.

Przykładami psychopatycznych zachowań w stosunku do zwierząt mogą być podpalenia, bicie czy zabijanie kotów, psów, koni, lub innych zwierząt, które nie są powszechnie celem polowań lub złego traktowania przez społeczeństwo.

6. Brak odpowiedzialności

Przykłady braku odpowiedzialności, jako symptomów aspołecznego zaburzenia osobowości, podane w DSM-5, mówią o problemach z utrzymaniem pracy i trudnościami z dbaniem o finansowe kwestie i zobowiązania.

Może się to wiązać z brakiem poczucia winy, doświadczanego przez psychopatów. Dla przykładu mogą popełnić oszustwo w pracy lub skłamać o swoich kwalifikacjach w CV, co może doprowadzić do ich zwolnienia. Psychopaci mogą również przejawiać agresywne i niebezpieczne zachowania, utrudniające im utrzymanie pracy.

Ponieważ mają trudności z zatrudnieniem, często zaniedbują zobowiązania finansowe. Ich inne cechy, takie jak impulsywność i lekkomyślność również mają wpływ na ich finansowe kłopoty.

Psychopaci mogą zacząć uprawiać hazard lub inne, lekkomyślne aktywności związane z finansami. Taki brak odpowiedzialności może odbijać się również na innych aspektach ich życia.

Mogą być nieodpowiedzialni w kontaktach z przyjaciółmi, rodzinami czy innymi znaczącymi osobami. Przykładowo, psychopatię łączy się z przemocą w stosunku do partnera, zwłaszcza u mężczyzn. Kobiety mogą zwrócić się w stronę używek lub zaniedbania ich dzieci i rodziny.

5. Impulsywność

Jest to kolejny symptom antyspołecznego zaburzenia osobowości i może się objawiać na różne sposoby. Impulsywni psychopaci mogą mówić, robić lub kupować rzeczy bez wcześniejszego zastanowienia na temat konsekwencji swoich czynów. Takie zachowanie przyczynia się do wielu innych symptomów i zachowań, występujących u psychopatów.

Mogą oni na przykład impulsywnie wydawać pieniądze, okazując tym samym brak odpowiedzialności w innych zobowiązaniach finansowych. Mogą również mieć problemy z kontrolowaniem swojego gniewu, działając gwałtownie i agresywnie.

Istnieje kilka wyników badań neurologicznych, mogących tłumaczyć taką impulsywność i agresję. Badacze odkryli, że u psychopatów płat czołowy jest zazwyczaj niewykształcony. Jest to część mózgu, umiejscowiona za obszarem czołowym, odpowiedzialna za kontrolowanie funkcji myślenia nadrzędnego i niektóre aspekty inteligencji.

Pozwala na zaplanowanie swoich działań i pomaga w zrozumieniu ich konsekwencji. Nieprawidłowości w działaniu płata czołowego powiązane są z zaburzonym funkcjonowaniem wykonawczym (planowanie i rozwiązywanie problemów), trudnościami z uwagą i koncentracją oraz impulsywnym zachowaniem.

Przez takie upośledzenie uwagi, koncentracji i impulsywności, zaburzenia płata czołowego przypisuje się również ADHD, występującemu często razem z zaburzeniami zachowania i antyspołecznym zaburzeniem osobowości.

4. Lekkomyślność

DSM-5 opisuje ten symptom, jako „lekkomyślne lekceważenie bezpieczeństwa swojego i innych.” Podczas gdy psychopaci często skupiają się na sobie, ich impulsywność czasem prowadzi do narażania swojego zdrowia i życia.

Z takich zachowań można wymienić szybką i lekkomyślną jazdę samochodem, nadmierne wydawanie pieniędzy, stosowanie środków odurzających lub ryzykowne praktyki seksualne. Psychopaci często nie odczuwają przy takich czynnościach strachu, jednak nie wszyscy z nich przejawiają tego typu zachowania.

Indywidualne czynniki, takie jak inteligencja czy osobowość mogą mieć wpływ na prezencję psychopaty. Ci lepiej funkcjonujący mogą kontrolować swoje impulsy i lekkomyślne zachowania, wykorzystując je do manipulowania ludźmi, unikając konsekwencji.

3. Działalność przestępcza

Jest to objaw zarówno zaburzenia zachowania, jak i antyspołecznego zaburzenia osobowości. Psychopaci angażują się w działania przestępcze, ponieważ nie odczuwają winy za złe rzeczy wyrządzane innym ludziom (brak wyrzutów sumienia). Mają problemy ze zrozumieniem sytuacji innych, przez co nie wiedzą, jak to jest być wykorzystanym, napadniętym czy okradzionym (brak empatii).

Jak już nadmieniono wcześniej, psychopaci są również impulsywni i lekkomyślni, i dlatego popełniają przestępstwa, nie myśląc o negatywnych konsekwencjach, takich jak grzywny czy aresztowanie. Pomimo tego, iż wielu psychopatów para się działalnością kryminalną, nie wszyscy zostają ujęci, a ci osadzeni w więzieniach nie zawsze są psychopatami – zaledwie 25%.

Psychopaci z lepszą kontrolą zachowań i wyższym IQ mają większe szanse na to, że ich przestępcze czyny ujdą im na sucho.

2. Wrażenie bycia miłym i urzekającym

Posiadanie czarującej osobowości czy sposobu mówienia nie jest oficjalnym symptomem ani kryterium aspołecznego zaburzenia osobowości, lecz są to cechy charakterystyczne dla części psychopatów.

Chociaż mają problemy z odczuwaniem empatii, rozumieją, jakich zachowań oczekuje społeczeństwo i jak ludzie je okazują. Na tej podstawie potrafią naśladować empatię i uprzejmość. Ta wiedza pozwala psychopatom na kontrolowanie i manipulowanie innymi.

Taka urzekająca postawa to jeden z czynników odróżniających psychopatę od socjopaty. Psychopaci są mili, czarujący, uprzejmi i przejawiają zainteresowanie, podczas gdy socjopaci jasno wyrażają swoje intencje i nie udają zainteresowania.

Socjopatia nie jest oficjalną diagnozą według Podręcznika Zaburzeń Psychicznych, a samym socjopatom na ogół również przypisuje się antyspołeczne zaburzenie osobowości, lecz pomimo tej samej diagnozy, socjopaci i psychopaci różnią się pod względem zachowań i przejawianych cech.

1. Manipulacja

Psychopaci często manipulują, zwodzą i oszukują ludzi dla własnych korzyści lub nawet dla przyjemności. Są postrzegani, jako osoby bez serca, gotowe posunąć się do wszystkiego, byle by tylko osiągnąć to, czego chcą.

Te cechy na ogół wpływają negatywnie na psychopatów, jednak niektórzy stosują takie zachowania w bardziej pozytywny sposób. Wielu lepiej funkcjonujących i inteligentniejszych psychopatów doskonale sprawdza się w zawodach, wymagających umiejętności manipulacji, takich jak sprzedawcy, prawnicy czy szefowie firm.

Te stanowiska pracy wymagają czarującego usposobienia, bezwzględnej osobowości i umiejętności manipulacji klientem tak, aby zrobił to, czego się od niego chce, lub kupił produkt. Osobowości psychopatyczne są idealne do takich zajęć, a ci, którzy potrafią trzymać się z dala od więziennych krat, często pracują w zawodach zbliżonych do wyżej omawianych.