Czym jest dialekt? Jakimi dialektami mówi się w Polsce?

Język, inaczej mowa, jest systemem, w którego ramach użytkowników buduje wypowiedzi, aby skomunikować się z innymi użytkownikami. Dialekt jest odmianą języka właściwym dla danego regionu, a w jego skład wchodzą gwary. W Polsce wyróżniamy pięć dialektów. Przyjrzyjmy się im, ponieważ dialekty są cennym elementem tożsamości oraz dowodem na zróżnicowanie kulturowe obywateli naszego kraju.

Język kaszubski

Kaszuby to region kulturowy ulokowany w północnej części Polski, wchodzący w skład krainy historycznej, jaką jest Pomorze Gdańskie. To właśnie tu mieszkają Kaszubi, czyli zróżnicowany językowo naród, którego przodkami, podobnie jak Polaków, są zachodnie plemiona słowiańskie (w przypadku Kaszubów są to plemiona pomorskie). To, czy kaszubski stanowi zaledwie dialekt, czy osobny język, zostało rozstrzygnięte prawnie. Zgodnie z ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych, która weszła w życie 05.01.2005, język kaszubski zdefiniowano jako regionalny. Aby dowiedzieć się więcej o specyfice tego języka, sprawdź na biegibytow.pl.

Dialekt śląski

Dialekt śląski jest wyjątkowy. Niektórzy slawiści klasyfikują go jako osobny język słowiański, który wywodzi się z grupy lechickiej, czyli tej samej grupy języków zachodniosłowiańskich, co język polski czy kaszubski. Mimo iż w Polsce wyłącznie kaszubski cieszy się prawnym statusem języka regionalnego, bardzo wyraźnie słychać głosy ze środowiska naukowego mówiące, iż śląski jest odrębnym językiem. Co jakiś czas w mediach wybucha spór między stroną głoszącą, że śląski to dialekt, a stroną argumentującą uznanie śląskiego za język. W ślad za uznaniem odrębności języka pojawiają się inne konflikty takie jak kwestia przynależności Ślązaków do narodu polskiego. Przeważająca część Ślązaków mieszkająca w granicach naszego państwa uważa się jednocześnie za Polaków, mimo to nie wolno zaprzeczać istnieniu kilkuset tysięcznej grupy obywateli uważających się wyłącznie za Ślązaków.

Dialekt mazowiecki

Z całą pewnością możemy powiedzieć, że jednym z dialektów języka polskiego jest mazowiecki, którym posługują się mieszkańcy północo-wschodniej i środkowej Polski. Jedną z cech rozpoznawalnych jest mazurzenie, które wielu zdefiniuje jako „seplenienie”: pszczoła – pscoła, przepraszam – pszeprasam. Oprócz tego cechami rozpoznawalnymi są zamiana grup li na ly, św na sw, a więc maliny – maliny, świadek – swiadek.

Dialekt wielkopolski

Dialekt wielkopolski obejmuje tereny Bydgoszczy, Poznania, Torunia, Starogardu Gdańskiego, Kalisza i Leszna. Cechą charakterystyczną jest chociażby upraszczanie grup spółgłosek, a więc zamiast miękki powiemy miękki, a szczur wymówimy jako szur. W popularnej gwarze poznańskiej tworzącej dialekt wielkopolski możemy usłyszeć germanizmy i archaizmy.

Dialekt małopolski

Dialektem małopolskim posługują się mieszkańcy dzisiejszego województwa małopolskiego, podkarpackiego i lubelskiego, a znakiem rozpoznawczym jest między innymi stosowanie partykuły „że” w trybie rozkazującym, a więc: przestańże, chodźże, idźże. Najpopularniejszą gwarą wchodzącą w skład dialektu jest gwara krakowska, którą poznamy po zmianie zbitek trz na czy, a więc: czeba zamiast trzeba, czy zamiast trzy.