Kreatywność: czy coś grozi pisarzowi? Twórczość a osobowość

Artyści i wybitne umysły zawsze fascynowały ludzkość. Niestety, kreatywność – choć ułatwia życie – ma też swoją mroczną stronę. Pisaliśmy już o chorobach i zaburzeniach psychicznych, które często występują u artystów. A jakie cechy osobowości często charakteryzują pisarzy i innych utalentowanych twórców?

Neurotyczność – siła napędowa?

Analizując kwestionariusze osobowości oraz życiorysy sławnych artystów i pisarzy, naukowcy zgodnie sądzą, że często są to osoby neurotyczne. Niektóre badania wskazują na fakt, że u pisarzy aż dziesięciokrotnie częściej występuje depresja, a skłonności samobójcze – nawet dwadzieścia razy częściej! Podobnie niewesołe wnioski nasuwają się na myśl po lekturze badań Nancy Andreasen: aż 80% przebadanych przez nią pisarzy cierpiało na zaburzenia nastroju. Jednak badacze studzą negatywne emocje: nie każdy pisarz będzie na szczęście chorował na depresję, a talent i kreatywność nie są równoznaczne z chorobą. Mają też swoje dobre strony – ale o tym za chwilę.

Kreatywny samotnik?

Badaczka Jane Piirto przez lata badała podłoże kreatywności osób uzdolnionych artystycznie, skupiając się na rzadko omawianej grupie pisarzy. Wnioski z jej badań są interesujące: pisarze to ludzie, którzy lubią ryzyko, są uparci, wytrwali, potrafią dobrze się prezentować. Jednocześnie potrafią być buntowniczy: cenią sobie niezależność, wartości etyczne oraz estetyczne, nie boją się podważać utartych schematów i obowiązujących autorytetów. Polemizuje to na pewno ze stereotypem delikatnego pisarza-artysty, który do dziś przetrwał w niektórych środowiskach. Kobiety, które zajmują się pisaniem, często myślą bardziej abstrakcyjnie niż ich niepiszące koleżanki. Wśród pisarzy obojga płci kwestia ról płciowych jest znacznie bardziej elastyczna niż w innych grupach społecznych. Ponadto piszący twórcy często mają skłonności do bycia samotnikami – zwłaszcza w dzieciństwie. Kreatywność ma więc pewne korelacje z niektórymi cechami osobowości.

Nie taki diabeł straszny, jak go piszą

Talent twórczy i kreatywność to jednak nie same minusy. Według Jane Piirto pisarzy cechuje także myślenie metaforyczne, wyobraźnia wizualna, otwartość na doświadczenie, gotowość do bawienia się pomysłami czy poczucie humoru. Charakteryzująca ich otwartość na doświadczenie – łatwość przyswajania nowych informacji, ciekawość poznawcza, zainteresowania estetyczne, plastyczność i giętkość myślenia, gotowość do długotrwałego wysiłku… Podobne cechy występują też u osób zajmujących się naukami ścisłymi i medycznymi. Warto więc rozwijać w sobie talent – zwłaszcza że według statystyk u dzieci uzdolnienia twórcze często idą w parze z… bardzo dobrymi ocenami w szkole.

Na podstawie:

Błachowska-Szmigiel, M. Uczenie się języków obcych w procesie samodoskonalenia i rozwoju kompetencji twórczych. Neofilolog. Czasopismo Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego, 47(1).

Kosacka, K. (2017). Językowe przejawy ekspresywności w wypowiedziach młodych artystów. Prace Językoznawcze, (XIX/3).

Łukasiewicz, K (2016). Cechy osobowości młodych twórców podejmujących próby literackie. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 19(3).

Mendecka, G. (2007) Twórczość i psychoterapia. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, seria: Psychologia, XIV.

Siwek M., Dudek, D., Arciszewska, A., Dorota, F., Rybicka, M., Cieciora, A., & Pilecki, M. W. (2013). Analiza cech dwubiegunowości wśród studentów kierunków artystycznych oraz politechnicznych. Psychiatr. Pol, 47(5).