Czym dokładnie jest równonoc?

Jeden z najbardziej magicznych momentów w roku…

Ziemia, okrążając słońce dwa razy w ciągu roku, dochodzi do momentu, w którym słońce znajduje się dokładnie nad jej równikiem. Zjawisko nazywane równonocą występuje w okolicach 20 i 21 marca oraz 22 lub 23 września. W tych dniach długość czasu dnia i nocy jest prawie identyczna w nieomal wszystkich miejscach na ziemi.

Dlaczego do tego dochodzi?

Wiosenna równonoc następuje, gdy północna półkula zaczyna nachylać się w stronę słońca, co powoduje wydłużanie się dnia i więcej dostępu do słońca. Oś ziemi nie jest bowiem idealnie równoległa do słońca, lecz jest stałe nachylona pod kątem około 23° 26′ względem ekliptyki, czyli wyimaginowanej linii, po której nasza planeta obiega słońce.

Okrążając gwiazdę eliptycznym ruchem, poszczególne półkule znajdują się więc raz bliżej słońca raz dalej. W efekcie na planecie dochodzi do sezonowych zmian pogody, czyli pór roku.

Dlaczego jest istotna?

Marcowa równonoc oznacza dla północnej półkuli początek rozkwitu, a dla południowej coś dokładnie odwrotnego – oddalenie od słońca, ochłodzenie i początek jesieni.

Słowo równonoc pochodzi od dwóch łacińskich słów: aequus (równe) i nox (nocy). W dniu równonocy i przez kilka dni przed i po niej długość dnia będzie bliska 12 godzin (w zależności od lokalizacji dzień będzie dochodził do 12 godzin i sześciu minut).

Równonoc przypada między zimowym i letnim przesileniem, które z kolei wyznaczają momenty, gdy słońce jest w zenicie dla poszczególnej półkuli.

Świętowanie

Te dwa ważne dla naszego ekosystemu momenty stanowiły od starożytności podmiot kultu i celebracji wśród wszystkich narodów i cywilizacji począwszy od Egipcjan aż do epoki Saksonów w Europie. Dla starożytnych wiosenna równonoc oznaczała, że wkrótce ponownie pojawią się plony i będzie można zaopatrzyć się w zapasy jedzenia.

W Egipcie obchodzono w tym czasie święto Izydy z okazji odrodzenia. Cykle astronomiczne miały aż tak wielkie znacznie, że wyznaczały reguły dla budownictwa – figura wielkiego sfinksa została usytuowana w taki sposób, żeby jego wzrok spoglądał bezpośrednio w stronę wschodzącego w dniu przesilenia słońca.

Rzymskie święto Kybele było podobną uroczystością jednak z większą ilością przemocy.

Irański nowy rok obchodzony jest właśnie w dzień marcowej równonocy.

Żydzi w tym czasie obchodzą natomiast święto paschy.

Jednak nie tylko starożytni czcili ten moment – wiosenna równonoc ma również znaczenie dla chrześcijaństwa i innych współczesnych kultów.

Wiosenną równonoc świętują w formie trwającego tydzień święta Higan wyznawcy buddyzmu na całym świecie.

W krajach arabskich jest to również dzień matki.

Tym, co łączy obchody różnych świąt na całym świecie, są rodzinne spotkania połączone niekiedy z odwiedzaniem grobów najbliższych.

Z równonocą związana jest też interesująca legenda, która głosi, że w tym dniu powinno być możliwe postawienie jajka w pozycji pionowej. Nie wiadomo skąd wzięła się ta celebrowana do dzisiaj tradycja, możliwe jednak, że zapoczątkowali ją Chińczycy, którzy wybrali jajko jako symbol równowagi.