Słyszeliście może o Europejskim Bananie (nie chodzi tu o owoc!)

Zapewne nie wszyscy mieszkańcy największych europejskich metropolii mają świadomość życia na obszarze tzw. Europejskiego Banana. Rozciągający się od Manchesteru do Mediolanu, obszar zwany również Blue Banana jest domem dla około 100 milionów ludzi i stanowi od stuleci prawdziwe serce Europy.

Europejki Banan jest gęsto zaludnionym i wysoko zurbanizowanym obszarem ciągnącym się łukiem od Anglii przez Belgię, Holandię, zachodnie Niemcy, Austrię aż do północnych Włoch. Dzięki przyjaznym warunkom klimatycznym oraz obecności surowców mineralnych region ten przez wieki stanowił centrum gospodarczego rozwoju kontynentu. To w tym obszarze powstawały pierwsze uniwersytety, rozpoczęła się rewolucja rolna i przemysłowa oraz powstały instytucje umożliwiające rozwój dzisiejszego systemu kapitalistycznego.

Obszar rozciągający się na długości od 1500 do 1700 km pomiędzy jej północnym i południowym końcem, jest domem dla mniej więcej 90 do 110 milionów Europejczyków (łączna liczba ludzi zamieszkujących Stary Kontynent to ok. 730 milionów).

Swoją liczebnością Europejski Banan przewyższa nawet Japoński Pas Taiheiyo, rozciągający się od Tokio do Fukuyamy, który jest domem dla zaledwie 85 milionów mieszkańców. Większe zaludnienie ma jedynie aglomeracja rzeki Ganges w Indiach, jednak ekonomiczna siła tego obszaru nie może się równać z Europą. Sprawia to, że Blue Banana jest największą na świecie globalną aglomeracją, z największą koncentracją ludzi, przemysłu, pieniędzy i siły ekonomicznej.

Specyfikę tego regionu po raz pierwszy „zauważył” francuski geograf Roger Brunet w 1989 roku. Jak wspomina nazwa „banan” została nadana przez dziennikarzy, którzy zauważyli podobieństwo do owocu podczas konferencji prasowej. Kilka dni później w prasie ukazała się ilustracja z obszarem zaznaczonym na niebiesko – od tego czasu nazywa „Blue banana” przylgnęła na stałe. Spośród wszystkich nazw jakie wymyślono pojawiły się również Hot Banana, Bluemerang, European Backbone, Manchester-Milan Axis, ale to właśnie „niebieski banan” najbardziej przypadł do gustu ekonomistom i komentatorom.

Europejski Banan to coś więcej niż tylko wyodrębniony obszar geograficzny. Jego „powstanie” jest wynikiem korzystnego splotu wielu okoliczności, takich jak umiarkowany klimat, żyzne gleby i występowanie różnorodnych surowców. Wieloletnie procesy gospodarcze takie jak pojawienie się szlaków handlowych, postęp w nauce, reforma rolnictwa, rozwój przemysłu, świata finansów i nauki spowodowały, że obszar ten w XIX wieku stał się motorem rozwoju całego kontynentu. Mimo iż obecnie region ten przechodzi powoli do fazy postindustrialnej (podobnie jak wszystkie rozwinięte kraje) w dalszym ciągu stanowi główny ośrodek gospodarczy regionu.

Co może zadziwiać autor koncepcji wykluczył z „banana” Paryż oraz całą Francję. To z powodu wyraźnie wyspiarskiej polityki ekonomicznej Francji, którą Brunet w ten sposób chciał skrytykować, wskazując jednocześnie na potrzebę większego włączenia się Francji w procesy integracji gospodarczej z innymi europejskim centrami. Odcięcie się Francji od europejskiej wspólnoty gospodarczej nastąpiło zdaniem Bruneta w XVII wieku, po wydaleniu protestanckiej grupy Hugenotów, która skutecznie prowadziła aktywność gospodarczą.

Po tym jak termin Hot Banana zrobił zawrotną karierę sąsiadujące z nim regiony również zaczęły przypisywać sobie przynależność do tego obszaru. Równocześnie zaczęły powstawać konkurencyjne koncepcje odnosząc się do innych regionów, takie jak łuk Śródziemny (tzw. Golden Banana) czy Banan skandynawski. Otwarcie się Europy Wschodniej po upadku komunizmu ujawniło również inne korytarze dynamiki gospodarczej, takie jak dorzecze Dunaju, lub rozciągający się od Paryża pas prowadzący przez Berlin aż do Warszawy.

Obecnie model banana nie jest już adekwatny, nowe metropolie zyskały równie ważny status dla współczesnej gospodarki, także dzisiaj powinniśmy raczej mówić o europejskiej gwieździe niż bananie.