Doświadczenia psychotyczne – jak często występują?

Czy kiedykolwiek widziałeś lub słyszałeś coś, co okazało się nie istnieć? A może kiedykolwiek myślałeś, że dzieje się coś, czego nikt inny nie zauważył? Być może myślałeś, że jesteś śledzony lub że coś próbuje się z tobą porozumieć? Jeśli tak, mogły być to doświadczenia psychotyczne. Jednak omamy lub złudzenia wcale jednoznacznie nie oznaczają, że cierpisz na schorzenia psychiczne, takie jak schizofrenia.

Doświadczenia psychotyczne – częściej niż myślimy

Miałeś doświadczenia psychotyczne? Dobra wiadomość jest taka, że nie jesteś sam. Psychoza ma miejsce, gdy ktoś postrzega lub interpretuje realną rzeczywistość inaczej niż otaczający ją ludzie. Nazywa się ją także doświadczeniem lub epizodem psychotycznym. Szacuje się, że około 5-10% ludzi miało lub będzie miało doświadczenie psychotyczne w ciągu swojego życia.

Choć różne dla każdej osoby, doznania psychotyczne często obejmują halucynacje (widzenie lub słyszenie rzeczy, których nie ma) lub złudzenia. To przekonanie, że dzieje się coś, co nie jest prawdziwe lub że inni nie mogą tego zrozumieć.

Warto jednak zauważyć, że doświadczenie psychotyczne nie oznacza, że cierpisz na zaburzenie psychiczne. Wiele osób ma takie doświadczenia bez problemów zdrowotnych.

Doświadczenia psychotyczne – skąd się biorą?

Halucynacje i urojenia są charakterystyczne dla schizofrenii i kilku innych schorzeń psychicznych. Jednak są uważane za objaw choroby psychicznej tylko wtedy, gdy dana osoba doświadcza innych objawów tejże. Muszą mieć one także negatywny wpływ na codzienne życie. Jakie są inne przykładowe objawy schizofrenii? Obejmują między innymi zmniejszoną motywację, mniejsze zainteresowanie hobby, brak odczuwania przyjemności oraz problemy z koncentracją.

Doświadczenia psychotyczne są kluczowym objawem schizofrenii – ich przyczyny mogą być oczywiście bliżej związane z rozwojem schizofrenii niż z innymi chorobami psychicznymi, takimi jak depresja. Jednak możliwe jest również, że przyczyny doznań psychotycznych wcale nie są związane dokładnie z tymi czynnikami, które powodują schizofrenię i inne poważne zaburzenia psychiczne.

 

Geny i doświadczenia psychotyczne

Nadal istnieje wiele pytań dotyczących doświadczeń psychotycznych, na które należy odpowiedzieć. Na przykład musimy dowiedzieć się więcej o czynnikach ryzyka lub przyczynach doświadczeń psychotycznych. Związek między tymi doświadczeniami a schizofrenią jest również nieznany. I do tej pory nie było wiadomo, w jakim stopniu geny wpływają na ryzyko wystąpienia objawów psychotycznych. Nie wiemy też, w jaki sposób odnosi się to do naszego „wkładu genetycznego”, który podlega procesom rozwojowym.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Cardiff i opublikowane w JAMA Psychiatry dały potencjalne odpowiedzi na te pytania. Naukowcy przeprowadzili największe tego rodzaju badanie na podstawie danych z brytyjskiego zbioru danych genetycznych Biobank. Porównali geny i sekwencje DNA 6123 osób, które miały doświadczenie psychotyczne (ale nie zdiagnozowano u nich schizofrenii ani żadnego innego zaburzenia psychotycznego), i 121 843 osób, które nigdy nie miały takich doświadczeń.

Porównując miliony sekwencji DNA z całego genomu, badacze odkryli, że prawdopodobieństwo doznania psychotycznego zależy w pewnym stopniu od uwarunkowań genetycznych. Jednak ich wkład jest niewielki.

Doświadczenia psychotyczne – geny vs środowisko

Oznacza to, że czynniki środowiskowe mogą mieć większy wpływ niż uwarunkowania genetyczne, jeśli chodzi o izolowane doświadczenia psychotyczne u osób bez schizofrenii. Na przykład wiemy, że używanie konopi indyjskich i doświadczenie traumatyczne zwiększają szanse na doświadczenie psychotyczne. Takim doświadczeniem traumatycznym może być na przykład utrata rodzica w dzieciństwie.

Najważniejszym odkryciem w badaniu naukowców z Cardiff są pewne związki psychozy i różnych chorób psychicznych. Wiele genów związanych z doświadczeniami psychotycznymi – szczególnie niepokojące halucynacje lub urojenia – wiąże się również z innymi zaburzeniami psychicznymi. W tym, między innymi, ze schizofrenią. Jednak genetyczne ryzyko doznań psychotycznych łączy się także z genetycznym ryzykiem depresji, choroby afektywnej dwubiegunowej i zaburzeń neurorozwojowych, takich jak autyzm i ADHD.

To badanie pokazuje nam, że geny same w sobie nie odgrywają aż tak wielkiej roli w prawdopodobieństwie przeżycia doświadczenia psychotycznego. Jednak ten wkład genetyczny, który jest obecny, jest z kolei współdzielony z szerokim zakresem schorzeń psychicznych – nie tylko ze schizofrenią. Trzeba teraz odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób te geny wpływają na ryzyko wystąpienia doświadczenia psychotycznego. W tym celu badacze muszą ustalić, jaki jest mechanizm biologiczny, który powoduje tego rodzaju doświadczenia.

 

Na podstawie: The Conversation za LiveScience