Zaburzenia osobowości – skąd się biorą i czym są?

Zaburzenia osobowości często mylone są z chorobami psychicznymi. Nic dziwnego – to wyjątkowo fascynujące i złożone zjawiska. Czym zaburzenia osobowości różnią się od choroby i na czym polegają?

Czym jest zaburzenie osobowości?

Zaburzenia osobowości od innych zaburzeń psychicznych różnią się przede wszystkim swoją złożonością. Specjaliści do tej pory bowiem spierają się o definicję osobowości. Ogólnie przyjmuje się, że osobowość jest strukturą o neuropsychicznym podłożu, po części mającą genetyczne podłoże, ale i kształtującą się również pod wpływem otoczenia. Z reguły osobowość człowieka staje się dojrzała między 20 a 25 rokiem życia.  Ze względu na to, jak szerokim tematem jest ten aspekt funkcjonowania człowieka, wyjątkowo trudno obiektywnie zdiagnozować ewentualne zaburzenia. Ostatecznie według niedawno przyjętych kryteriów zakłada się, że na postawienie takiej diagnozy mogą wpływać: upośledzenie tożsamości, empatii, przejawianie się jakiejś cechy w sposób patologiczny i trwałość tych objawów w czasie. Upośledzenie funkcjonowania jednostki musi być więc stałe: osoba z zaburzoną osobowością nie jest pod wpływem narkotyków ani alkoholu, nie ma innych chorób, którymi można tłumaczyć jej zachowanie, a ono samo znacząco odbiega od norm przyjętych w jej środowisku.

Zaburzenia osobowości – cała gama objawów

Ponieważ osobowość jest wyjątkowo szerokim tematem, również i wśród jej zaburzeń spotkać możemy różnorakie formy.  Różne kategorie inaczej ujmują problemy dotyczące osobowości, jednak przyjmuje się, że występuje osiem głównych grup zaburzeń: osobowość paranoiczna, schizoidalna, dyssocjalna, chwiejna emocjonalnie, histrioniczna, anankastyczna, lękliwa (unikająca) i zależna. Każda z nich dotyczy innego rodzaju objawów i ma nieco inne podłoże – każdej poświęcimy zatem osobny artykuł.

Zaburzona osobowość – jak sobie z tym radzić?

Czasem zaburzenie osobowości pozostaje niezdiagnozowane przez całe życie – nie ma ono aż tak ciężkich symptomów, jak choroba psychiczna, a dotknięte nim osoby jakoś radzą sobie w środowisku. Przeważnie jednak oni lub ich otoczenie odczuwają wyraźne niedogodności związane z deficytami psychiki osoby zaburzonej i prędzej czy później trafiają do psychologa, lub psychiatry. Podstawą w leczeniu zaburzeń osobowości jest psychoterapia – często długa, wieloletnia. Cierpiący z powodu swojej osobowości człowiek musi bowiem, wraz z pomocą terapeuty, zmienić wiele w swoim charakterze. Specjaliści zgodnie przyznają, że terapia osobowości jest jedną z najtrudniejszych terapii – to jednak zazwyczaj jedyna droga, by poprawić swoje funkcjonowanie.

 

Na podstawie: Grabski B., Gierowski J.K. Zaburzenia osobowości  – różne spojrzenia i próby ich integracji. Psychiatria Polska, 2012. XLVI(5):829-844.