Czy będziemy świadkami kolejnego masowego wymierania gatunków?

W historii życia naszej planety zdarzały się wielkie katastrofy ekologiczne, prowadzące do masowych wyginięć. Tak zakończyła się era panowania dinozaurów na ziemi. Czy stoimy na progu kolejnego w historii masowego wyginięcia?

W historii ziemi dochodziło do nich już 5 razy. Większość z nas wie jednak tylko o jednym – końcu ery dinozaurów.

Masowe wyginięcia to okresy w historii, gdy wymiera wyjątkowo duża ilość gatunków. Dynamika wymierania na przestrzeni milionów lat za każdym razem była inna, jedne przebiegały szybko i gwałtownie, inne dokonywały się gdy równocześnie wzrastała różnorodność innych gatunków. W zasadzie 99,9% gatunków żyjących kiedykolwiek na ziemi wyginęło.

Masowe wyginięcia

1.

Pierwsza masowa zagłada dokonała się jakieś 439 milionów lat temu na przełomie ordowiku i syluru na skutek zmniejszenia się poziomu wody na planecie podczas zlodowacenia, a następnie ponownego jej podniesienia, gdy lód stopniał. W wyniku tych drastycznych zmian wyginęło 60% rodzajów zwierząt i 25% rodzin gatunków wodnych (kategoria systematyki zwierząt wyższa niż rodzaj).

2.

Kolejne późnodewońskie wymieranie miało miejsce około 364 milionów lat temu. Do dziś jego przyczyna nie jest znana. Dowody sugerują, że to ciepłolubne gatunki zwierząt morskich zostały najbardziej dotknięte.

Paleontologów doszli do wniosku, że epizod globalnego ochłodzenia, podobny do zdarzeń odpowiedzialnych za wcześniejsze masowe wymieranie, mógł mieć wpływ na wyginięcie w dewonie. Teoria sugeruje, że wymieranie dewońskie zostało wywołane przez inne zlodowacenie Gondwany, o czym świadczą polodowcowe osady z tego okresu w północnej Brazylii.

Dokładne czynniki, które doprowadziły do masowego wymierania w dewonie są cały czas dyskutowane w środowisku naukowym. Najprawdopodobniej jednak zmiana poziomu wód spowodowana kolejnym, przynajmniej częściowym zlodowaceniem mogła być główną przyczyną. Rozważa się również „udział” ciał pozaziemskich – meteorytów. Na to jednak brak wystarczających dowodów.

3.

Wymieranie okresu permu i triasu miało miejsce 251 milionów lat temu i była to najgorsza masowa zagłada w historii ziemi. W czasie tej katastrofy wymarło 95% (!!) wszystkich gatunków, 53%t rodzin morskich, 84% rodzajów morskich i szacunkowo 70% gatunków lądowych, takich jak rośliny, owady i kręgowce.

Dowodów na bezpośrednią przyczynę nie jesteśmy w stanie dokładnie wskazać, wielu naukowców uważa jednak, że mogła być to wina komety lub asteroidy. Pojawiają się również koncepcje zintensyfikowanych wybuchów wulkanicznych, które zalały lawą znaczne połacie lasów, co wpłynęło na gwałtowne zmniejszenie ilość tlenu w wodzie powodując masowe wymieranie.

4.

Wyginiecie z końca triasu miało miejsce 199 mln lat temu. Zostało spowodowane powodziami lawy. Erupcje rozpoczęły rozpad Pangei i powstanie oceanu atlantyckiego. Wzmożona aktywność wulkaniczna niebezpiecznie podniosła temperaturę na ziemi.

W wyniku tych procesów wymarło 22% rodzin morskich, 52% rodzajów morskich oraz nieznana liczba gatunków kręgowców.

5.

I wreszcie najpowszechniej znane wymieranie w epoce trzeciorzędu – 65 milionów lat temu. Wielu naukowców uważa, że było ono spowodowane uderzeniem asteroidy, która pozostawiła po sobie krater Chicxulub na półwyspie Jukatan. Niektórzy jednak sądzą że wyginiecie miało miejsce na skutek stopniowego ocieplania się klimatu, lub ponownych powodzi lawy, które pozostawiły po sobie bazaltowy płaskowyż Dekan w Indiach.

Podczas tego wyginięcia wymarło 16% rodzin morskich, 47% rodzajów morskich, 18% rodzin lądowych kręgowców – w tym również dinozaurów.

Współczesne wymieranie

Siły powodujące kolejne wyginięcia są tak potężne, że może nam być trudno uwierzyć, iż stoimy na progu kolejnego, szóstego masowego wymierania gatunków. Każdego roku na ziemi wymiera od 10 do 25 gatunków zwierząt – to od 100 do 1000 razy szybciej niż powinno się to dziać w czasie normalnego tempa wzrostu. To wskazuje, że obecne wymieranie dokonuje się szybciej niż poprzednie z epoki trzeciorzędu, które zakończyło erę dinozaurów.

Czytaj także: Tajemnicza zaraza zabiła prawie połowę gatunku w ciągu tygodnia

Jednak zamiast meteorytu czy globalnej erupcji czynnikiem wpływającym na spadek różnorodności biologicznej na ziemi jest działalność człowieka, który dokonuje eksterminacji poprzez: niszczenie naturalnych siedlisk zwierząt, podniesienie temperatury na ziemi na skutek emisji gazów cieplarnianych, emisję zanieczyszczeń, przeludnienie i inwazję gatunku ludzkiego, która powoduje wypieranie innych zwierząt z ekosystemów oraz nadmierną eksploatację rolniczą ziemi.

Portorykańska żaba drzewna, papuga z Martyniki, żółw Yuman, puma wschodnia, nosorożec czarny, podgatunki koziorożca pirenejskiego, hipopotam karłowaty oraz japoński lew morski są pośród 784 gatunków zwierząt i roślin, które zniknęły z powierzchni ziemi za sprawą działalności człowieka. Czy jesteśmy w stanie powstrzymać dalsze wymieranie?

Czytaj także: Czy jesteśmy o krok od zagłady naszej cywilizacji?