Osobowość typu D – gdy rządzi tobą stres

We współczesnej psychologii pojawiają się różne koncepcje dotyczące temperamentu i osobowości człowieka. Z najbardziej znanych wymienić można PEN Eysencka i Wielką Piątkę Costy i McCrae’a. Ostatnio popularność zdobywa typologia osobowości ABCD. O osobowości typu A i osobowości typu C już pisaliśmy. Czym charakteryzuje się osobowość typu D i jak można ją rozpoznać?

Osobowość typu D – stres przejmuje władzę nad psychiką

Twórcy koncepcji wzorów zachowania ABCD zwracają uwagę na fakt, że niektóre nasze cechy i funkcjonowanie w życiu codziennym mogą wpływać na ryzyko wystąpienia pewnych chorób w przyszłości. W przypadku osobowości typu A są to choroby serca, a osobowości typu C – nowotworowe. W przypadku osobowości D podobnie jak w pierwszym, zagrożeniem są choroby krążenia. Osoby takie częściej umierają na choroby serca, a ryzyko zachorowania jest aż czterokrotnie wyższe niż u osób niewykazujących takich cech. Po raz pierwszy uwagę na ten związek zwrócił holenderski badacz Johann Denolett. To on pod koniec lat dziewięćdziesiątych jako pierwszy opisał osobowość typu D – inaczej osobowość stresową.

Osobowość typu D – lęk i napięcie

Osobowością typu D psychologowie osobowości nazywają jednostki, które są bardzo neurotyczne, a przy tym – introwertyczne. To właśnie odróżnia je od przedstawicieli osobowości typu A, wybuchowej i ekstrawertycznej. Pod kątem tłumienia emocji bliżej im do altruistów o wzorze zachowania C. Ludzie, których charakteryzuje osobowość typu D, odczuwają ciągłe napięcie i mają tendencje do zamartwiania się. Prezentują pesymistyczne podejście do życia, towarzyszą im obawy i brak poczucia bezpieczeństwa. Wobec innych ludzi zachowują się bardzo ostrożnie, często są nieśmiali. Trudno im zbudować głęboką relację z innymi, nie ze względu na brak emocji, lecz z powodu wstydu i strachu przed odrzuceniem. Osobowość typu D czuje duży dyskomfort, przebywając z obcymi. Unika zmian i choć jest świadoma własnych emocji, woli ich nie okazywać – utrzymując dystans w kontaktach z ludźmi, którym rzadko ufa.

Osobowość stresowa – jak walczyć ze stresem?

Niestety wszystkie te cechy razem wzięte sprawiają, że osoby w typie D są podatne na znacznie więcej schorzeń niż te o wzorze zachowania A lub C: poza chorobami układu krążenia, są to astma, cukrzyca, łuszczyca, nowotwory, a także choroby psychiczne: depresja i zaburzenia lękowe. Wszystkie są skutkiem niszczącego działania stresu, z którym zmaga się osobowość typu D. Jak można temu zaradzić? Tak jak w przypadku innych problemów z osobowością, ważne jest wsparcie psychologa. Odpowiednia psychoterapia, najczęściej poznawczo-behawioralna, uczy w tym przypadku kontrolować negatywne emocje i rozładowywać je w odpowiedni sposób. Poza tym osoba z cechami typu D może dzięki pracy nad sobą i pomocy terapeuty nauczyć się budować satysfakcjonujące relacje z innymi, co sprawi, że jej życie będzie dużo bardziej pozytywne.

Na podstawie:

1. Ogińska-Bulik, N., & Juczyński, Z. (2008). Właściwości osobowości sprzyjające chorobom somatycznym-rola typu D. Psychoonkologia, 12(1).

2. Kubat M. (2018). Osobowość A, B, C i D. Repozytorium WUP, Łódź, 2018.