Chłodny jak lód? To może być osobowość schizoidalna

W cyklu poświęconym zaburzeniom osobowości opowiemy dziś o osobowości schizoidalnej. Na czym polega i czym się charakteryzuje?

Czym jest osobowość schizoidalna?

Schizoidalne zaburzenie osobowości, podobnie jak inne zaburzenia tego konstruktu, nie jest chorobą psychiczną, a trwałym wzorcem zachowania, kształtującym się w dzieciństwie i podczas okresu dorastania. Jednak jest to typ zachowania uznany za dysfunkcyjny i utrudniający codzienne funkcjonowanie pacjenta – a więc zaburzenie, zazwyczaj wymagające kontaktu ze specjalistą. W przypadku chłodnej i wycofanej osoby schizoidalnej problemem są najczęściej trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych.  Kryteria diagnostyczne ICD-10 i DSM-V definiujące to zaburzenie, lekko się różnią, jednak podstawowe objawy to przede wszystkim chłód emocjonalny, spłycona uczuciowość (ale nie chodzi tu o jej całkowity brak) i brak zainteresowania dążeniem do przyjemności.

Dlaczego rozwija się osobowość schizoidalna? Naukowcy sądzą, że podobnie jak w przypadku pozostałych zaburzeń osobowości, po części odpowiadają za to uwarunkowania, a po części – styl wychowania przez opiekunów. Część specjalistów twierdzi, że to oschłe i surowe zasady panujące w domu rodzinnym powodują ukształtowanie się osobowości schizoidalnej, pozostali odwrotnie – sugerują, że to reakcja na nadopiekuńczość i silną dominację rodziców.

Jak wygląda osobowość schizoidalna

Jakie są charakterystyczne cechy schizoidalnego zaburzenia osobowości? Przede wszystkim – wycofanie emocjonalne. Osoba schizoidalna z reguły nie jest zbytnio zainteresowana pochwałami, nie rusza jej również krytyka. Ma skłonności do samotnictwa i silnego fantazjowania oraz introspekcji. Nie dba o normy społeczne i kontakty międzyludzkie, często nie ma stałego partnera ani bliskich przyjaciół, nie utrzymuje kontaktów z rodziną. Na świat patrzy z pozycji obserwatora, żyje własnymi wyobrażeniami i fantazjami. Próba zbliżenia się do osoby schizoidalnej często wywołuje jednak jej silny lęk – nie potrafi ona bowiem okazywać własnych emocji  ani radzić sobie w sytuacjach międzyludzkich. Jej introwertyczność przybiera patologiczną wręcz formę. Co ciekawe, osoby schizoidalne często są… lubiane w towarzystwie – uważane są bowiem za bezkonfliktowe, łagodne i spokojne.

Czy osobowość schizoidalną trzeba leczyć?

Choć osobowość schizoidalna nie jest chorobą, często dotknięte nią jednostki potrzebują pomocy specjalisty. Lęk przed zbliżeniem się do drugiej osoby, poczucie wyobcowania lub depresja wynikająca z konieczności życia w wymagającym kontaktów społecznych środowisku, znacząco utrudniają życie osoby schizoidalnej. Stąd pomocna jest przede wszystkim terapia. Podczas wielu spotkań (niekiedy leczenie trwa nawet kilka lat) pacjent, wspólnie z terapeutą, uczy się jak pozwolić sobie na odczuwanie emocji, jak je wyrażać i jak budować bliskie relacje z innymi. W przypadku silnych lęków lub depresji stosuje się wspomagająco leczenie farmakologiczne, ale to psychoterapia jest fundamentem radzenia sobie ze schizoidalnym zaburzeniem osobowości.

 

Na podstawie: Frąckowiak-Sochańska, M. (2010). Rodzinne i społeczno-kulturowe uwarunkowania zaburzeń psychicznych. Analiza z perspektywy płci społeczno-kulturowej. Roczniki Socjologii Rodziny XX, UAM, Poznań.