10 ludzi, którzy ukształtowali naszą wizję przeszłości

Często nasza historyczna wiedza na temat poszczególnych postaci historycznych lub niekiedy całych epok pochodzi z relacji zaledwie jednego człowieka.

Współcześnie również obserwujemy próby manipulacji historią, jednak dzięki postępowi technologicznemu możemy pozyskiwać wiedzę z najróżniejszych źródeł. Na temat przeszłości chyba jednak nie wyjdziemy już poza wizje nakreślone przez kilku historyków.

1. Movses Khorenatsi – całość historii Armenii (aż do jego czasów)

Movses Khorenatsi (czasami określany jak Mojżesz Khoren) urodził się krótko po rozpoczęciu się piątego wieku naszej ery i jest jedną z największych i najważniejszych postaci w historiografii ormiańskiej. Dzieło jego życia „Historia Armenii” została napisana dzięki namowom księcia z dynastii Bagratuni. Była to pierwsza próba spojrzenia na historię kraju, zanim przeszedł on na chrześcijaństwo.

Movses jako pierwszy spisał przekazywaną do tej pory ustnie historię legendarnego patriarchy Armenii Hayka oraz Bela Tytana Babilonu, którzy podążył za patriarchą, gdy ten wyemigrował na tereny obecnej Armenii. Hayk i Bel, jak również ich ogromne armie, stoczyli gwałtowne walki, które zakończyły się śmiercią Bela. (Grecy mają podobną historię z Zeusem zamiast Hayka).

Khorenatsi twierdził również, że odbył podróż naukową do ​​Babilonu w celu badania daty, kiedy założony został jego kraj. Początkowo postrzegana wyłącznie jako mityczna, wyznaczona przez niego data 2492 p.n.e., zaczyna jednak coraz częściej być traktowana przez naukowców jako prawdopodobna.

2. Manetho – 3 tysiące lat egipskiej historii

Choć szczegóły życia Manethona są mało znane (jak to często bywa) w przybliżeniu można go umieścić gdzieś w trzecim wieku przed naszą erą. Był egipskim kapłanem, a także wybitnym historykiem. Był tak wpływowy, że macedoński król Egiptu, Ptolemeusz II Filadelfos, upoważnił go do spisania Historii Egiptu, która stała się dziełem jego życia.

Niestety żadne z oryginalnych dzieł Manethona już nie istnieją. Jedyne ocalałe fragmenty pochodzą z dzieł późniejszych historyków, które go cytowały, lub tłumaczeń, niektóre powstały ponad 1000 lat po fakcie.

Nie mniej jednak jego prace były wykorzystywane przez późniejszych historyków w polemice egipskich, żydowskich i greckich autorów, na temat tego, która z cywilizacji jest najstarsza oraz najlepsza. Dla egiptologów najważniejszą częścią jego pracy jest list króla, jeden z najczęściej cytowanych fragmentów, w którym porządkuje on egipską historię w kolejności następujących dynastii.

3. Snorri Sturluson – historia i mitologia Skandynawii

Jedna z najważniejszych postaci w historiografii Islandii, a także jeden z pierwszych pisarzy, który udokumentował mity narodowe, kompilując ustne tradycje Islandczyków – Snorri Sturluson urodził się w końcu XII wieku.

Prócz faktu bycia płodnym pisarzem i historykiem, był znakomitym politykiem, piastującym niezwykle szanowane stanowiska w swojej wspólnocie. Polityka była również odpowiedzialna za jego upadek, gdyż nie chciał doprowadzić do poddania się Islandii norweskiemu państwu.

Gdy Norwegia ostatecznie przejęła kontrolę, został napiętnowany jako zdrajca, a następnie zabity przez jednego ze swoich zięciów. Nie mniej jednak jego dzieło „Proza Edda” jest najbardziej znanym dziełem, tworzącym podstawę naszej obecnej wiedzy na temat mitologii nordyckiej. Dzieło prawie w całości składające się z poezji, zawiera sagi wszystkich nordyckich królów z opisem ich mitologicznych i prehistorycznych początków.

4. Tukidydes – Wojna Peloponeska

Był jednym z czołowych greckich historyków, choć większość jego życia jest spowita tajemniczą mgłą starożytności.

Tukidydes skompilował swoje wielkie dzieło „Historia wojny peloponeskiej” jedynej ciągłej relacji z walki pomiędzy Atenami i Spartą. Prócz relacji z pierwszej ręki Tukidydes w swoim dziele zawarł wiele przemówień, najbardziej znana to przemowa na pogrzebie Peryklesa.

Choć jego miejsce wśród europejskich historyków było wątpliwe przez wiele lat, od XIX wieku jego reputacja jednego z największych mężów historiografii jest niepodważalna.

5. Józef Flawiusz – historia Żydów, od Adama i Ewy aż po pierwsze wieki chrześcijaństwa

Urodził się w rodzinie żydowskiego kapłana w Jerozolimie. Titus Józef Flawiusz wydawał się predestynowany do zrobienia czegoś ważnego z punktu widzenia religii. W 54 r. w wieku 16 lat wstąpił do żydowskiej sekty ascetycznej i pozostał w niej przez trzy lata, zanim powrócił do Jerozolimy, stając się faryzeuszem. Była to ważna decyzja, która wpłynęła na jego późniejsze życie, w tym jego interakcje z Rzymianami, choć niektóre źródła podają, że jedynie udawał faryzeusza, będąc w dalszym ciągu saduceuszem.

Nie mniej jednak swoje życie rozpoczął jako zapalony izraelita, który walczył z Rzymianami w czasie pierwszej wojny rzymsko-żydowskiej, kierując siłami żydowskimi w Galilei. Poddał się Wespazjanowi, przywódcy sił rzymskich, któremu powiedział, że ​​ judaistyczne proroctwa mówią, iż wkrótce Wespazjan stanie się cesarzem. Zaledwie kilka lat później faktycznie tak się stało, a Flawiusz został nagrodzony rzymskim obywatelstwem, jak również nowym imieniem, pod którym znamy go dzisiaj (urodził się jako Joseph ben Matityahu).

Z czasem jego patronem stał się wpływowy obywatel rzymski Epafrodyt, który zlecił Flawiuszowi spisanie dzieła „Żydowska wojna”, opisująca konflikt od 164 r. p.n.e. do 68 r. n.e. oraz antyczne początki narodu. Dzieło opisywało dzieje narodu wybranego, począwszy od wypędzenia z Edenu aż po rzymskiego panowanie. Książka okazała się nieoceniona przez historyków za sprawą opisu informacji na temat historii Żydów w okresie drugiej świątyni (580 do 70 p.n.e.).

6. Bartolomé de Las Casas – kolonizacja Indii zachodnich

Urodzony pod koniec XV wieku Bartolomé był hiszpańskim historykiem i zakonnikiem dominikańskim. W wieku 18 lat popłynął na Hispanioli, drugą co do wielkości wyspę Antyli na morzu karaibskim, gdzie nadano mu grunty (encomienda), które obejmowały również rdzennych niewolników.

Był świadkiem brutalności hiszpańskich osadników, jednak zajęło mu prawie 12 lat, zanim nastąpiło jego „pierwsze nawrócenie”. W 1514 roku zrezygnował z prawa do posiadłości i zaczął nauczać przeciwko najeźdźcom. Można powiedzieć, że był jednym z pierwszych walczących o równe prawa wszystkich ludzi.

Spędził kilka następnych lat, żeglując między Hiszpanią i Nowym Światem, starając się robić, co się dało, aby powstrzymać złe traktowanie rdzennej ludności. Wszystkie jego wysiłki spełzły na niczym. Zrozpaczony porzucił swoje starania i wstąpił do zakonu dominikanów w 1523 (to było jego „drugie nawrócenie”).

Po kilku latach rozpoczął swoją karierę pisarską, zaczynając pisać „Historia Apologetica”, porównawcze dzieło w obronie tubylców, w której pisze, że są oni równie zaawansowani cywilizacyjnie jak wielkie cywilizacje europejskie i egipskie. Jednak jego „Historia de las Indias” miała znacznie większy wpływ i to dwojakiego rodzaju: po pierwsze zawierała opis wszystkich złych praktyk Hiszpanów względem tubylców i podporządkowywania Nowego Świata. Po drugie opisywała swego rodzaju proroctwa, chcąc pokazać Hiszpanom, że czeka ich kara boska za poczynania.

Finalnie osiągnął swój cel, a król Karol V Hiszpanii wezwał do ustanowienia nowych przepisów , które rozwiązywały encomienda. De las Casas został mianowany biskupem Chiapas w Gwatemali i napisał dzieło Confesionario, w którym zabronił rozgrzeszenia osób zaangażowanych w encomienda.

7. Einhard – życie Karola Wielkiego

Urodził się w 770, w wieku dziewięciu lat został wysłany do klasztoru na naukę. To właśnie tam po raz pierwszy zauważono jego intelekt, przez co wkrótce został wysłany na dwór Karola Wielskiego. Po kilku latach Einhard stał się zaufanym przyjacielem króla. Po jego śmierci w 814 r. stał się jeszcze bardziej aktywny politycznie, pomagając Ludwikowi Pobożnemu zasiąść na tronie, za co został nagrodzony ogromnymi połaciami ziemi.

Po śmierci Karola Wielkiego Einhard napisał swoje największe dzieło, Vita Karoli Magni (życie Karola Wielkiego) określane jako „jeden z najbardziej szlachetnych zapisów literackich średniowiecza”, które stanowi podstawę naszej wiedzy na temat cesarza i cesarstwa Karolingów.

Jego dzieło jest powszechnie postrzegane jako pierwsza biografia europejskiego króla.

8. Sima Qian – 2,5 tysiąca lat chińskiej historii

To chyba pierwszy wielki chiński historyk – Sima Qian urodził się w 145 roku p.n.e. w czasach dynastii Han. Syn Wielkiego Historyka na dworze dynastii Han, odziedziczył stanowisko po śmierci ojca w 108 p.n.e. Do obowiązków wielkiego historyka (czasami określanego jako „królewskiego astronoma”) należała obserwacja wydarzeń astronomicznych i dokumentowanie codziennych wydarzeń władzy.

Trzy lata później Sima zaczął spisywać swoje wielkie dzieło „Zapiski Wielkiego Historyka”. Księga obejmuje chińską historię od 94 p.n.e. aż do legendarnego Żółtego Władcy.

W 99 r. p.n.e. na skutek przewrotu władzy Sima został skazany na śmierć. Aby uniknąć egzekucji, mógł zapłacić za swoje życie pieniędzmi lub genitaliami. Jako że brakowało mu środków, wybrał kastrację. Sima Qian zdecydował się zakończyć swoją pracę, za którą współczesne społeczeństwo ma u niego wielki dług wdzięczności.

9. Polibiusz – bitwa o Kartaginę

Mimo że jego największy zbiór pism „Historie” dotyczy w całości powstania starożytnego Rzymu od 264 do 146 p.n.e., najcenniejszy wkład greckiego historyka to jego dzieło o wojnie z Kartaginą, której był bezpośrednim obserwatorem. 19 ostatnich lat swojego życia spędził w Rzymie jako zakładnik. Jednak pokochał miasto i zaprzyjaźnił się z rzymskim dowódcą Scypionem Afrykańskim Młodszym, człowiekiem, który odegrał dużą rolę w walce z Kartaginą.

W 150 p.n.e., po trzeciej wojnie punickiej, wszyscy zakładnicy uzyskali wolność i pozwolono im na powrót do Grecji, ale Polibiusz postanowił pozostać ze Scypionem, towarzysząc mu podczas jego oblężenia Kartaginy. Opisał bitwy ze szczegółami, których żaden inny historyk nie mógł znać.

10. Kim Bu-Sik – historia Korei

Choć miał do pomocy co najmniej 10 współpracowników Kim Bu-Sik jest powszechnie uznawany za autora Sagi Samguk (Historii Trzech Królestw), najstarszego zachowanego dzieła na temat historii Korei, napisanego przez Koreańczyka. Zainspirowany, w młodym wieku przez chińskie księgi historyczne, spędził swoje życie w nadziei napisania podobnego dzieła dla ojczyzny.

Wszelkie dotychczasowe informacje na temat Korei w chińskiej literaturze były nieprecyzyjne i pełne fikcji. Bu-Sik był osobiście odpowiedzialny za napisanie wstępu do każdej z 50 książek, które tworzą Sagi Samguk, ale większości fragmentów, pisanych było przez jego asystentów. Krytykowany za zbytnie skupienie na rządzie, Bu-Sik opisał żywoty około 80 postaci historycznych z trzech koreańskich królestw Silla, Koguryŏ i Baekje.