Regionalne potrawy wigilijne

Wieczerza wigilijna jest prawdziwą ucztą dla zmysłów! To dwanaście starannie przygotowanych potraw, z których każdej powinniśmy spróbować, by zapewnić sobie szczęście w kolejnym roku. I choć ta szczególna kolacja obwarowana jest licznymi, uniwersalnymi tradycjami, to jednak w każdym domu i każdym regionie może smakować nieco inaczej. Sprawdzamy, jakie regionalne potrawy goszczą na wigilijnych stołach w różnych częściach Polski!

Moczka i potrawy wigilijne na Śląsku

Śląsk to region, w którym wigilijny stół był zawsze suto zastawiony. Śląskie potrawy wyróżnia bogactwo składników, decydujących o intensywności i nieprzeciętności smaków i zapachów.

Śląska Moczka – przepis na tradycyjne Święta

Jedną z takich tradycyjnych potraw śląskich jest moczka, nazywana również bryją. To gęsta potrawa mająca postać grudkowatego budyniu lub pasty, której bazowym składnikiem jest pokruszony piernik na moczkę. W tej roli najlepiej sprawdza się piernik z… ubiegłych Świąt Bożego Narodzenia, oczywiście pod warunkiem, że został odpowiednio zabezpieczony i przechowany.

Do rozdrobnionego piernika dodaje się m.in. migdały, orzechy, rodzynki, figi, daktyle oraz suszone owoce (śliwki, morele, gruszki). W zależności od regionu – składniki wcześniej moczyło się w ciemnym piwie lub… wywarze jarzynowym, bądź rybnym rosole. Współczesna śląska moczka coraz rzadziej jest wytrawna – piwo i wywar zastępuje się kompotem, dzięki czemu potrawa zyskuje słodki smak i może być podawana również dzieciom.

Wigilia na Śląsku – kiedyś i dziś

Co jeszcze jada się na śląskiej Wigilii? Kilkadziesiąt lat temu tradycyjną zupą wigilijną była siemieniotka, przygotowywana na bazie siemienia konopnego i uprażonej kaszy jęczmiennej. Dzisiaj Ślązacy serwują na Wigilię zupę migdałową i kapuśnicę grzybową. Na świątecznym stole nie może również zabraknąć kaszy z suszonymi śliwkami, karpia duszonego w piwie i klusek śląskich oraz drożdżowych bułek przełożonych słodkim makiem.

Ciekawostka na deser? Proszę bardzo! Jedynym regionem w Polsce, o którym mówi się, że nie ma „swoich” wigilijnych potraw jest Dolny Śląsk. Dlaczego? Bo to region, który w ciągu wieków zasiedlali ludzie z całego kraju. I każdy, kto decydował się zamieszkać na Dolnym Śląsku przywoził ze sobą tradycje i przepisy kulinarne z rodzimych stron.

Warkocz drożdżowy prosto od Łemków

Wigilia u Łemków rozpoczyna się od składania sobie życzeń i łamania się przaśnym chlebkiem, tzw. prosforą. Pierwszym daniem jest najczęściej własnoręcznie upieczony chleb, który przegryza się ząbkiem czosnku i zanurza w soli. Na wigilijnym stole pojawiają się również śledzie w różnych zalewach, grzyby ze śliwkami, groch z pęczakiem oraz pierogi z kapustą i kiesełycią, czyli kiszonym żurem owsianym z ziemniakami. Nie może także zabraknąć uszek z grzybami.

Sprawdź: Doskonały przepis na uszka z grzybami

Jednak do najbardziej charakterystycznych potraw wigilijnych tego regionu należy drożdżowy warkocz z orzechami. Drożdżowe ciastko z jajkami i masłem nadziewa się na słodko: zmielonymi orzechami połączonymi z masłem, miodem i mlekiem. Jak zapleść łemkowski warkocz drożdżowy? Ciasto dzielimy na trzy części, każdą smarujemy słodkim i kleistym nadzieniem, sklejamy w rulon, a następnie zaplatamy jak zwykły warkocz i układamy w kształt bożonarodzeniowego wieńca.  Upieczone ciasto jest idealnie puszyste, pięknie pachnące i subtelnie słodkie.

Przepis na okonia z Mazur

Tradycyjną rybą wigilijna jest karp? Tak, ale… na Mazurach ma sporą konkurencję! Na mazurskim, wigilijny stole, obok lub zamiast karpia, pojawiają się ryby z mazurskich jezior: lin w śmietanie, pieczony sandacz lub filety z okonia. Te ostatnie piecze się najczęściej z masłem, czosnkiem i cytryną. Mazurski okoń pieczony lub smażony wybornie smakuje również w sosie kurkowo – śmietanowym.

Co do okonia? Jedną z najbardziej charakterystycznych potraw tego regionu są tradycyjne kłosy, czyli długie kluski z makiem. Oprócz tego na wigilijnym stole pojawiają się rwaki (przypominające w smaku kopytka), kapusta z grzybami, panierowane i smażone grzyby, kasza jaglana z olejem oraz słodko-kwaśny kisiel żurawinowy lub owsiany.

Warto również wiedzieć, że picie poprawiającego trawienie kompotu z suszu to tradycja, która wywodzi się właśnie z Mazur!

Na słodko: kaszubska drożdżówka

Numerem jeden wśród kaszubskich, słodkich potraw wigilijnych jest kuch na młodzach, czyli… drożdżówka kaszubska. To klasyczna drożdżówka z żółtkami jajek, masłem, mlekiem i cukrem, do której dodaje się sparzone rodzynki. Drożdżówkę posypuje się słodka kruszonką startą na tarce. To ciasto, które pysznie smakuje przez cały okres świąteczny. Można je również z powodzeniem mrozić.

Jeśli chcesz, aby ciasto dobrze wyrosło i nie przypaliło się stosuj się do kilku ważnych wskazówek: Postępuj zawsze zgodnie z przepisem, zwłaszcza, gdy dane ciasto pieczesz po raz pierwszy. Nie stosuj niesprawdzonych zamienników, a podczas pieczenia zadbaj o to, by ciasto nie przypaliło się ani z wierzchu (możesz w odpowiednim momencie przykryć je folią aluminiową lub papierem do pieczenia), ani od spodu (zanim wstawisz ciasto do piekarnika – posyp blachę solą).

Więcej na ten temat znajdziesz tutaj: Jak perfekcyjnie upiec ciasto?

Góralskie moskole czyli podpłomyki

Bazą góralskich przepisów na Wigilię są ziemniaki i podhalańskie sery, takie jak oscypek i bundz. Przyrządza się z nich m.in. bukty (czyli ziemniaczane kopytka), kłóty (czyli tradycyjną kapustę z ziemniakami) oraz podhalańskie moskole, znane również jako podpłomyki. Moskole są ziemniaczanymi plackami, które piecze się na blasze i serwuje z bryndzą i masłem czosnkowym.

Przepis na moskole z masłem czosnkowym

Do przygotowania wigilijnych moskoli potrzebne są ugotowane ziemniaki (około 1 kilograma), szklanka kefiru lub maślanki, 2 szklanki mąki pszennej  oraz szczypta soli, 100 g masła i 4 ząbki czosnku. Zmielone ziemniaki łączymy z kefirem lub maślanka, mąką i solą. Zagniatamy ciasto i rozwałkowujemy na placek o grubości około 1 cm. Z ciasta wycinamy okrągłe moskole, oprószamy je niewielką ilością mąki i pieczemy na gorącej blasze.

Podhalańska zupa wigilijna i opłatek z miodem

Na wigilijnym stole na Podhalu nie może zabraknąć zupy. Najczęściej serwuje się postną kwaśnicę ze śliwkami lub barszcz z kwaszonych buraków z fasolą. Do tradycyjnych potraw wigilijnych zalicza się również kołatankę, czyli kaszę jęczmienną z brukwią i miodem, a także powszechniej znane i lubiane pierogi z kapustą, kluski z makiem i miodem oraz smażonego pstrąga (oczywiście złowionego w górskich strumieniach!).

Zanim jednak siądziemy do podhalańskiego stołu wigilijnego – tradycyjnie dzielimy się opłatkiem. Ciekawym zwyczajem górali (ale również mieszkańców Lubelszczyzny) jest maczanie opłatka w miodzie.

Jakie tradycyjne potrawy pojawiają się na Waszych stołach wigilijnych?