20 powszechnych mitów na temat odżywiania
Sposób odżywiania przekłada się częściowo na jakość naszego życia. Dlatego w trosce o swoje zdrowie coraz częściej zwracamy uwagę na ilość oraz jakość spożywanych pokarmów. Oczywiście słuszność tego trendu nie podlega negacji. Jednak czy wszystkie nasze wyrzeczenia i starania mają sens? Oto 20 mitów, które mimo iż zostały naukowo obalone dla wielu wciąż stanowią kodeks odżywiania.
Mit 1. Najzdrowsza dieta to dieta niskotłuszczowa – wysokowęglowodanowa (bogata w produkty pełnoziarniste).
Sposób odżywiania oparty na zasadzie – mało tłuszczów, dużo węglowodanów złożonych – został wypromowany jako najzdrowszy kilka dekad temu. Jednak od tego czasu przeprowadzono wiele badań wykazujących nieprawdziwość tej teorii. Jak się okazało na podstawie długoterminowych badań, stosowanie danej diety nie przynosi rezultatów przy zrzucaniu wagi, ani też nie przyczynia się do prewencji nowotworów czy chorób serca.
Mit 2. Ograniczenie soli wpływa na obniżenie ciśnienia krwi oraz zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Mimo iż teza ta nie jest poparta żadnymi solidnymi badaniami naukowymi, sól zdążyła zyskać przydomek białej śmierci. Tymczasem okazuje się, że choć ograniczenie jej spożywania może zredukować ciśnienie krwi o 1-5 mm/Hg, to nie ma to znaczenia dla profilaktyki zawału serca czy udaru. Wyjątek wskazujący na słuszność ograniczania soli w diecie stanowią ludzie z nadciśnieniem, którzy wykazują wrażliwość na sól.
Mit 3. Powinno się jeść mało, lecz często, aby zachować odpowiedni metabolizm.
Tak, choć ciężko w to uwierzyć, to również jest mit. Przeprowadzone badania jasno wykazały, że zjedzenie 2-3 posiłków lub 5-6 mniejszych przynosi takie same efekty – tyle samo spalonych kalorii w ciągu dnia. Częste jedzenie w małych ilościach nie ma zatem uzasadnienia dla odchudzania.
Mit 4. Żółtka jajek powodują podwyższenie cholesterolu, który prowadzi z kolei do chorób serca.
Owszem, żółtka są zasobne w cholesterol. Niemniej jednak wpływ cholesterolu pochodzącego z diety na ilość cholesterolu w krwi jest niezmiernie mały. Ponadto naukowe obserwacje wykazały, iż jajka podwyższają ilość tzw. dobrego cholesterolu. Wyjątek tutaj również stanowi pewna grupa ludzi. Otóż, osoby chorujące na cukrzycę powinny uważać na ilość spożywanych jajek, gdyż w ich przypadku mogą one zwiększać ryzyko zawału serca. Generalnie jednak nie ma potrzeby eliminacji jajek z diety, tym bardziej, iż należą one do jednych z najbardziej odżywczych pokarmów.
Mit 5. Pszenica jest podstawą zdrowej i zbilansowanej diety.
Produkty pszeniczne stanowią element naszej diety od bardzo dawna. Jednak ich jakość uległa zmianie kiedy to w latach 60 poddano pszenicę genetycznym modyfikacjom. Pszenica obecna na dzisiejszym rynku może przyczyniać się do podwyższenia poziomu cholesterolu oraz do stanów zapalnych. U osób z zespołem jelita drażliwego spożywanie produktów pszenicznych może skutkować bólami, wzdęciami oraz znużeniem.
Mit 6. Tłuszcze nasycone zwiększają poziom złego cholesterolu (LDL) we krwi oraz tym samym ryzyko zawału serca.
Choć zapewne jeszcze nie raz spotkamy się z tym stwierdzeniem, najnowsze badania wykazały, iż nie ma związku ze spożywaniem tłuszczy nasyconych a zwiększonym ryzykiem śmierci w wyniku zawału serca bądź udaru. Wręcz przeciwnie, tłuszcze nasycone podwyższają ilość dobrego cholesterolu (HDL), a w przypadku małych cząstek złego cholesterolu prowadzą do ich powiększenia, co skutkuje z kolei zmniejszeniem ryzyka zawału.
Mit 7. Kawa jest niezdrowa.
Taką opinię kawa zyskała za sprawą zawartej w niej kofeiny. Jednakże kawa to nie tylko kofeina, lecz przede wszystkim źródło ogromnej ilość antyoksydantów przynoszących wiele korzyści dla zdrowia. Picie kawy zmniejsza ryzyko m.in. depresji, cukrzycy typu 2, Alzheimera i Parkinsona, a według niektórych badań wydłuża nawet czas życia.
Mit 8. Jedzenie tłuszczów sprawia, że tyjemy.
Wbrew zasadzie „jesteś tym co jesz”, fakt, że jemy tłuszcze w cale nie oznacza, że tłuszczem obrośniemy. Tak naprawdę wszystko zależy od tego z czym je łączymy. Dieta bogata w tłuszcze oraz węglowodany faktycznie może skutkować przybraniem na wadze, lecz dieta bogata w tłuszcze, ale już uboga w cukry prowadzi do zgubienia zbędnych kilogramów. Co więcej, w odchudzaniu jest efektywniejsza niż dieta niskotłuszczowa.
Mit 9. Dieta wysokobiałkowa prowadzi do obciążenia nerek oraz zwiększa ryzyko jej chorób.
Białko może faktycznie stanowić problem w przypadku osób cierpiących na choroby nerek, lecz w przypadku osób zdrowych powyższa teza jest nieprawdziwa. Spożywanie białka w większej ilości jest całkowicie bezpieczne i co więcej przynosi pewne korzyści – zmniejsza ciśnienie krwi oraz pomaga w walce z cukrzycą typu 2.
Mit 10. Pełnotłusty nabiał jest kaloryczny i bogaty w tłuszcze nasycone przez co prowadzi do otyłości oraz chorób serca.
Jedzenie pełnotłustego nabiału nie ma żadnego wpływu na występowanie chorób serca. Dodatkowo sprzyja profilaktyce otyłości. A główne korzyści wynikające ze spożywaniem nabiału wynikają właśnie z tłuszczowych składników. Dlatego nie warto zastępować pełnotłustego nabiału odtłuszczonymi produktami.
Mit 11. Wszystkie kalorie są sobie równe niezależnie od źródła ich pochodzenia.
Niestety okazuje się, że liczenie kalorii wybiega poza granice matematyki. Choć kaloria jest teoretycznie ściśle określoną jednostką, to w praktyce kluczową rolę odgrywa to z jakiego źródła ona pochodzi. Poszczególne składniki pokarmowe przechodzą różne ścieżki metaboliczne mając różny wpływ na apetyt czy wydzielanie hormonów. Dla przykładu, dieta wysokobiałkowa może zwiększyć metabolizm o 80-100 kcal w ciągu dnia oraz znacząco zmniejszyć apetyt.
Mit 12. Produkty niskotłuszczowe są zdrowe, ponieważ mają mniej kalorii oraz tłuszczy nasyconych.
Produkty niskotłuczszczowe promowane jako zdrowa „fit” żywność w rzeczywistości są jej zaprzeczeniem. Usunięcie tłuszczu wpływa na znaczne pogorszenie smaku produktu. W celu usunięcia tego defektu żywność faszerowana jest dużymi ilościami niezdrowego cukru, który w porównaniu z naturalnie występującym w pożywieniu tłuszczem jest znacznie bardziej szkodliwy.
Mit 13. Konsumpcja czerwonego mięsa zwiększa zagrożenie wystąpienia wielu chorób, w tym chorób serca, cukrzycy typu 2 oraz raka.
Jest to prawda, lecz tylko w odniesieniu do mięsa przetworzonego. Mięso nieprzetworzone nie ma wpływu na występowanie chorób serca czy cukrzycy. Natomiast wpływ na rozwój chorób nowotworowych jest minimalny i dotyczy tylko mężczyzn.
Mit 14. Tylko ludzie chorzy na celiakię powinni stosować dietę bezglutenową.
Na celiakię (nietolerancję glutenu) choruje mniej niż 1 % społeczeństwa. Jednakże szacuje się, że ok. 6-8 % ludności cierpi na nadwrażliwość na gluten. Trudniej ją zdiagnozować, gdyż w krwi takich osób nie występują charakterystyczne dla celiakii przeciwciała. Dieta bezglutenowa może być więc rozwiązaniem przy permanentnych problemach związanych z układem pokarmowym. Ponadto dieta bezglutenowa może zredukować symptomy zespołu jelita drażliwego, schizofrenii, autyzmu czy epilepsji.
Mit 15. Utrata zbędnych kilogramów opiera się tylko na silnej woli, ograniczeniu jedzenia i wysiłku fizycznym.
Owszem, są to kluczowe wytyczne dla każdego kto chce schudnąć. Niezdrowe jedzenie jest uzależniające, więc potrzeba dużego samozaparcia do zmieniania swoich nawyków. Jednak sukces procesu odchudzania nie jest zależny tylko od naszej woli i naszych poczynań. Ogromną rolę odgrywają nasze geny, hormony oraz cała masa innych wewnętrznych czynników.
Mit 16. Tłuszcze nasycone oraz tłuszcze trans (utwardzone tłuszcze roślinne) należą do grupy złych tłuszczy.
Wiele organizacji zaszufladkowało oba rodzaje tłuszczów jako niezdrowe. Tłuszcze trans, jak niemal wszystko co sztuczne, faktycznie nie sprzyjają zdrowiu. Mają związek z insulinoopornością, problemami metabolicznymi oraz chorobami serca. Jednak umieszczanie tłuszczy nasyconych w tej samej grupie jest pozbawione sensu, gdyż nie są one szkodliwe.
Mit 17. Białko wypłukuje wapń z kości prowadząc do osteoporozy.
Właściwie jest całkiem na odwrót. Dieta bogata w białko zmniejsza ryzyko osteoporozy i złamań kości u starszych ludzi. Co prawda, wapń jest uwalniany z kości, aby zredukować zwiększone zakwaszenie krwi, które następuje po spożyciu białka. Jednak jest to proces chwilowy, niepowodujący szkód dla naszych kości.
Mit 18. Dieta niskowęglowodanowa jest niezdrowa.
Dominującym poglądem jest, że taka dieta prowadzi do zapychania tętnic. Tymczasem, jest to dieta zdrowsza od powszechnie polecanej diety niskotłuszczowej, korzystna dla ludzi z otyłością, cukrzycą typu 2 i wieloma innymi chorobami.
Mit 19. Cukier jest niezdrowy głównie dlatego, że dostarcza wielu pustych kalorii.
Kalorie dostarczane wraz z cukrem są w istocie najmniejszym problemem. Spożywanie nadmiaru cukru prowadzi do zaburzeń metabolicznych oraz jak twierdzi wielu ekspertów – przyczynia się do rozwoju największych zabójców dzisiejszych czasów, takich jak otyłość, cukrzyca, zawał serca czy rak.
Mit 20. Rafinowane oleje roślinne, takie jak sojowy czy kukurydziany obniżają poziom cholesterolu i są bardzo zdrowe.
Organizacje prozdrowotne wciąż zalecają spożywanie tych olei, chociaż już niejedne badania wykazały, że zwiększają ono ryzyko śmierci na choroby serca i raka.
Chociaż wiele mitów żywieniowych zostało już obalonych, wciąż istnieje wiele kwestii, które wzbudzają wątpliwości. Jednak z całą pewnością najzdrowsze jest to co daje nam sama matka natura i co nie ulega przetworzeniu. Gdyż to właśnie przetworzone jedzenie jest źródłem wielu chorób nękających dzisiejsze społeczeństwo.
